Το ακριτικό φαρμακείο: Πασχάλης Γουτκίδης

Τόπος μακρινός και αφιλόξενος για τους περισσότερους, ο νομός Έβρου βρίσκεται στο βορειοανατολικό άκρο και είναι φυσικό σύνορο της χώρας μας με τη Βουλγαρία στα βόρεια και την Τουρκία στα ανατολικά. Δυτικά συνορεύει με το νομό Ροδόπης και στα νότια βρέχεται από το Θρακικό Πέλαγος.

Στα σύνορα και ο τελευταίος δήμος της χώρας, ή μήπως ο πρώτος, ο δήμος Τριγώνου Έβρου. Ένα από τα χωριά του τα Δίκαια. Κάθε άλλο παρά αφήνουν να διαφανεί κάποια απειλή. Φιλόξενα. Εξάλλου, όταν ένα μέρος έχει τόσα πολλά καφενεία, ξέρεις ότι τα πράγματα είναι στη θέση τους.

Δίπλα στις γραμμές του τρένου ένας σκύλος ξαπλωμένος χαζεύει. Οι άνθρωποι περπατούν στο δρόμο, δεν φαίνεται να αισθάνονται φόβο. Ηρεμία. Οικειότητα. Οι νέοι όμως έχουν φύγει, στα αστικά κέντρα. Η ομορφιά του τόπου δεν φτάνει να τους κρατήσει. Χρειάζεται και η υποδομή για την απασχόληση, τον ελεύθερο χρόνο, τη διασκέδαση.

Δίπλα στις γραμμές του τρένου με προορισμό το Ορμένιο το φαρμακείο του Πασχάλη Γουτκίδη, το ακριτικό φαρμακείο. Ο Πασχάλης Γουτκίδης έχει επιλέξει αυτόν τον τόπο. Μεγάλωσε μαζί με τους ανθρώπους του. Είναι εκεί από τότε που τέλειωσε τις φαρμακευτικές σπουδές στη Θεσσαλονίκη και άνοιξε το φαρμακείο του το 1986. Στο δρόμο για το καφενείο που θα κάτσουμε για έναν καφέ πριν από τη συνέντευξη όλοι τον χαιρετούν εγκάρδια. Αβίαστα ρέει η κουβέντα μαζί του. Ο ίδιος φιλικός, οικείος, επικοινωνιακός. Οι άνθρωποι νιώθουν ασφάλεια στο φαρμακείο του, κυρίως οι ηλικιωμένοι. Είναι γι’ αυτούς ένας σταθερός σύμβουλος και φίλος. Ο Γουτκίδης θεωρεί το φαρμακευτικό επάγγελμα λειτούργημα και έτσι το ασκεί.

Αντιπρόεδρος στο Φαρμακευτικό Σύλλογο Έβρου και στο Συνεταιρισμό Φαρμακοποιών Έβρου, πιστεύει ότι ένα υψηλό συνεργατικό επίπεδο μπορεί να διασφαλίσει την ποιότητα παροχής υπηρεσιών στο φαρμακείο. Το ενδιαφέρον του για τα κοινά όμως δεν περιορίζεται στον κλάδο. Παλαιότερα δήμαρχος και δημοτικός σύμβουλος του δήμου Τριγώνου Έβρου, έχει στηρίξει και στηρίζει τον τόπο του γιατί το όνειρο για το μέλλον απαιτεί και συντονισμένη δράση.

«Μη μιλάς, θα σε στείλω στον Έβρο» έλεγαν παλιά για να συνετίσουν τους ανυπάκουους δημόσιους υπαλλήλους και τους φαντάρους. Απειλή του παρελθόντος τα σύνορα, η «πινέζα» (στο χάρτη).

Στη συνέντευξη που ακολουθεί, ο Πασχάλης Γουτκίδης μάς μιλά για το ακριτικό φαρμακείο, το όμορφο ακριτικό Τρίγωνο, τους κατοίκους του, τη συνορία με τους γείτονες από τη Βουλγαρία και την Τουρκία, καταρρίπτοντας, έτσι, το μύθο του μακρινού και αφιλόξενου Έβρου.

Δίκαια Έβρου: το τελευταίο χωριό της Ελλάδας ή μήπως το πρώτο; Η διαδρομή που «ακολούθησες» προς τα Δίκαια ποια είναι;

Καταρχήν να πω ότι κατάγομαι από την περιοχή. Γεννήθηκα στο Θεραπειό του δήμου Τριγώνου του νομού Έβρου. Σπούδασα φαρμακευτική στη Θεσσαλονίκη και από τα τέλη του 1986 άνοιξα φαρμακείο και μένω μόνιμα εδώ. Συμπληρώνω φέτος αισίως τα 23 χρόνια και συνεχίζω... ακάθεκτος.

Στη Θράκη επέστρεψα γιατί μου έλειψε ο τόπος. Η περιοχή είναι πολύ όμορφη. Στα Δίκαια, όταν ήρθα, ήμουν τελείως άγνωστος, σε τελείως άγνωστο μέρος, και θεωρώ τον εαυτό μου πολύ τυχερό που απέκτησα τόσους πολλούς φίλους. Καθημερινά και μόνο οι καλημέρες που ανταλλάσσω με τον κόσμο, μου φτιάχνουν τη μέρα. Μου αρέσει πολύ αυτός ο χαλαρός τρόπος ζωής, μέσα από τον οποίο γνωρίζεις συνεχώς καινούριους ανθρώπους. Αυτός ο τόπος είναι η επιλογή μου.

Τα Δίκαια ανήκουν στο Τρίγωνο, που είναι ο βορειότερος δήμος της Ελλάδας, ο τελευταίος όπως είπατε. Για εμάς όμως είναι ο πρώτος δήμος της Ελλάδας, γιατί δεν θέλω να πιστεύω ότι είναι ο τελευταίος. Ο νομός Έβρου είναι απίθανος, και φυσικά τελείως διαφορετικός από αυτό που έχει εντυπωθεί στο μυαλό των ανθρώπων που είναι μακριά και δεν τον γνωρίζουν. Υπάρχει κόσμος που κόντρα στο ρεύμα των καιρών μένει εδώ. Ο Δήμος έχει δεκαεφτά χωριά με 5.500 μόνιμους κατοίκους συνολικά. Αρκετά από αυτά είναι μικρά. Ο μέσος όρος ηλικίας είναι πολύ υψηλός, γύρω στα 57 χρόνια. Τρία με τέσσερα χωριά είναι πλέον δυστυχώς στο όριο της λήξης.

Το πρώτο μεταναστευτικό ρεύμα ξεκίνησε στη δεκαετία του ’60, όταν έφυγε ο μισός πληθυσμός προς τη Γερμανία και το δεύτερο στη δεκαετία του ’90. Παράλληλα υπάρχει και η εσωτερική μετανάστευση προς την Αθήνα, αλλά και την Αλεξανδρούπολη, μια πόλη που μαζεύει πολύ κόσμο τα τελευταία χρόνια. Σκεφθείτε ότι στο γυμνάσιο και στο λύκειο πριν από πέντε με έξι χρόνια η κάθε τάξη είχε μέσο όρο γύρω στα πενήντα παιδιά, σήμερα μετά βίας συγκρατούν τα μισά παιδιά. Είμαστε στο όριο να κρατήσουμε τη σχολική μονάδα. Ας μη γελιόμαστε. Η περιφερειακή ανάπτυξη δε λειτούργησε. Από τη δεκαετία του ’50 το κράτος διαμορφώθηκε έτσι ώστε όλα, και σε πολιτικό και σε οικονομικό επίπεδο, να περιστρέφονται γύρω από το κέντρο της Ελλάδας. Η αποκέντρωση δεν έχει υπόβαθρο. Αν ένας τόπος δεν μπορεί να συγκρατήσει τις κρίσιμες μάζες, που είναι οι μικρές ηλικίες, αυτό από μόνο του δεν σου επιτρέπει ούτε να οραματιστείς ούτε να ονειρευτείς. Ωστόσο εγώ θεωρώ ότι το όνειρο δεν μας το έχουν πάρει ακόμη.

Πολύ ήρεμα. Ζώντας το καθημερινά. Μεγαλώσαμε όλοι μας μαζί, μάθαμε να έχουμε τις δουλειές μας, τις οικογένειές μας, τα σπίτια μας είναι εδώ, η παρέα μας κτλ. Στη μεγάλη πλειοψηφία οι κάτοικοι είναι συνταξιούχοι και ένα κομμάτι της νεολαίας που έχει μείνει ασχολείται με τη γεωργία αποκλειστικά. Με τα σημερινά δεδομένα της παγκοσμιοποίησης, η γεωργία πλήττεται φοβερά αλλά ο κόσμος το παλεύει.

Εδώ έχουμε κλασικές καλλιέργειες: σιτηρά, καλαμπόκια κτλ. Την τελευταία δεκαετία βάλαμε βαμβάκι, ηλίανθο κ.ά. Αυτό που όμως πραγματικά αξίζει σε επίπεδο επιχειρηματικής δραστηριότητας στο γεωργικό τομέα είναι το σπαράγγι μας. Έχουμε δύο συνεταιρισμούς οι οποίοι παράγουν πρώτης ποιότητας σπαράγγι, το οποίο εξάγεται εξ ολοκλήρου στη Γερμανία. Ο ένας από τους δύο συνεταιρισμούς πρόσθεσε στην παραγωγή και μια ομάδα λαχανικών που επίσης πάει καλά. Βλέπεις ότι οι νέοι που έχουν μείνει παράγουν, συνεταιρίζονται, παρεμβαίνουν από εδώ στην εσωτερική αγορά, κι αυτό είναι και το πιο δύσκολο. Ωστόσο, επειδή θέλουν να παραμείνουν στον τόπο τους, επιμένουν. Είναι μια προσπάθεια που μας ανεβάζει τη διάθεση και δημιουργεί ένα κλίμα αισιοδοξίας ότι θα αλλάξουν τα πράγματα.

Είναι αλήθεια ότι ο κόσμος έχει ανοίξει. Η επικοινωνία έχει γίνει πιο εύκολη. Όλος ο κόσμος έγινε ένα μεγάλο χωριό. Παρ’ όλα αυτά, σε επίπεδο περιφέρειας, η έννοια ακριτικό ως περίγραμμα του χώρου, ως σύνορο, υφίσταται. Και όχι τόσο στον ίδιο τον κόσμο που μένει εδώ όσο στο πώς μας βλέπουν στην κεντρική Ελλάδα. Αυτό είναι και το παράπονό μου. Το να με κρίνει εκείνος που με γνωρίζει δικαίωμά του είναι και έτσι πρέπει να γίνεται. Το να με κρίνει αρνητικά εκείνος που δεν με γνωρίζει όμως δεν το ανέχομαι. Η συνορία με την Τουρκία δημιουργεί σε κάποιους ένα φόβο που δεν είναι λογικός. Κι επειδή ο Έβρος είναι τόσο μακριά, ο καθένας από άγνοια φαντάζεται ό,τι θέλει. Και ως ένα σημείο το κατανοώ το σύνδρομο αυτό, όμως κατά κάποιο τρόπο εμείς το πληρώνουμε.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο γιατρός μας που ήρθε από την Αθήνα και έμεινε εδώ δεκαπέντε χρόνια. Όταν έμαθε ότι θα διοριστεί στον Έβρο, κεραυνοβολήθηκε. «Πάνω στο χάρτη βλέπω» λέει, «μια πινέζα και μέσα μου γεννιέται ο συνειρμός: χώρος μακρινός, δύσβατος, δεν θα υπάρχει συγκοινωνία…» Όταν ήρθε, φυσικά διαπίστωσε πόσο ωραίος είναι ο νομός και του έφυγε τελείως το άγχος. Η εντύπωση που έχει δημιουργηθεί για το μέρος φαίνεται και από το κλασικό: «μη μιλάς θα σε στείλω στον Έβρο»...

Όχι, γιατί έχουν αλλάξει οι οδοί της μεταφοράς. Τα προηγούμενα χρόνια είχαμε, ενώ τώρα πολύ σπάνια. ’λλωστε κοντά μας υπάρχει και κέντρο υποδοχής λαθρομεταναστών. Ποτέ όμως δεν είχαμε προβλήματα στο χώρο αυτό. Από εδώ μέχρι την Αλεξανδρούπολη είναι ένας μακρύς νομός, έχουμε τον Αξιό που πιάνει 150 χιλιόμετρα και, όταν έχεις να περάσεις και ένα ποτάμι, δεν είναι εύκολο.

Τα επίσημα σημεία εισόδου από την Τουρκία είναι το τελωνείο των Καστανιών και των Κήπων και από τη Βουλγαρία είναι το τελωνείο του Ορμένιου.

Να πούμε καταρχήν εν συντομία για τις υποδομές υγείας. Έχουμε ένα Κέντρο Υγείας με τρεις μόνιμους παθολόγους, έναν ακτινολόγο και έναν παιδίατρο. Το προσωπικό είναι πολύ καλό και η μόνη μας έλλειψη είναι η απουσία του ασθενοφόρου σε μόνιμη εικοσιτετράωρη βάση. Έχουμε επίσης πέντε περιφερειακά αγροτικά ιατρεία. Συνεπώς σε επίπεδο πρωτοβάθμιας περίθαλψης είμαστε καλά.

Έχουμε τέσσερα φαρμακεία στο Δήμο Τριγώνου και ίσως να ακολουθήσουν και άλλοι συνάδελφοι. Αυτό είναι πολύ καλό. Είμαστε έτσι πιο κοντά στον κόσμο και αυτό είναι πολύ σημαντικό, ειδικά σε αυτό το ακριτικό σημείο, γιατί οι άνθρωποι νιώθουν ότι τους προσφέρονται υπηρεσίες υγείας μέσα στο φαρμακείο και αυτό τους δίνει ασφάλεια.

Οι συνθήκες είναι πολύ καλές. Πλέον με τον καθένα έχουμε αναπτύξει προσωπική σχέση. Δεν υπάρχει τίποτα απρόσωπο. Με πολλούς έχουμε και σχέση φιλίας. Αυτό που με ενδιαφέρει είναι αυτή η σχέση φιλίας και εμπιστοσύνης να υποστηρίζεται και από την ποιότητα δουλειάς και παροχής υπηρεσιών, ειδικά στους ηλικιωμένους. Πάντα επιμένω και εγώ και οι βοηθοί μου να δώσουμε στον ασθενή να καταλάβει απόλυτα τις οδηγίες χρήσης του φαρμάκου του, να μη φύγει αν δεν έχει καταλάβει. Οι περισσότεροι μένουν μόνοι τους. Ο παππούς ή η γιαγιά όταν πάει στο σπίτι, το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να σηκώσει ένα τηλέφωνο και να ρωτήσει. Οπότε αυτό που χρειάζεται είναι επιμονή και υπομονή στο χώρο του φαρμακείου.

Σε βαθμό σχεδόν απόλυτο με το φάρμακο. Εμάς η δουλειά μας έχει να κάνει κυρίως με την εκτέλεση συνταγών από το Κέντρο Υγείας. Κατά βάση συνεργαζόμαστε με τον Ο.Γ.Α., σε ποσοστό πάνω από 95% σε σχέση με τα υπόλοιπα ασφαλιστικά ταμεία. Και ευτυχώς όλα αυτά τα χρόνια δεν αντιμετωπίζουμε κανένα πρόβλημα. Έχουμε μια σχέση πληρωμής μόνιμη και σταθερή.

Σ’ όλη την Ελλάδα το επάγγελμά μας είναι μεταξύ λειτουργίας και λειτουργήματος. Το πιστεύω και χαίρομαι που όλη η κοινωνία το αναγνωρίζει. Θέλω με τον καθένα που μπαίνει στο φαρμακείο να αναπτύσσω μια προσωπική σχέση. Και αυτό είναι που με ενθουσιάζει.

Και πάρα τις αντίξοες συνθήκες και παρ’ όλο που η περιοχή καταρρέει, θα μείνω μαζί με αυτούς τους ανθρώπους γιατί τους χρωστάω πάρα πολλά. Και το ξέρουν βέβαια και αυτοί και τους το λέω: «Εγώ θα μείνω. Είναι επιλογή μου, μου αρέσει».

Ναι. Το είχε ένας συνάδελφος με τον οποίο γνωριστήκαμε, γίναμε φίλοι και στην πορεία γίναμε και συνέταιροι. Ήμασταν ανεξάρτητες μονάδες και είχαμε Ο.Ε. Είχα την τύχη να έχω άριστη υποδοχή από το συνάδελφο, ο οποίος από την πρώτη μέρα πίστεψε σε μένα και μου έδειξε αλληλεγγύη, κάτι που με βοήθησε πολύ στην εξέλιξή μου στο επάγγελμα.

Στην τελευταία μου επίσκεψη στη Βουλγαρία, πήγα και περπάτησα στην πόλη και είδα ότι δημιουργούνται φαρμακεία που δεν έχουν να ζηλέψουν τίποτα από τα δικά μας. Με τα ίδια καλλυντικά, τον ίδιο τρόπο προβολής, την ίδια γκάμα φαρμάκων. Σε λίγο καιρό θα έχουν και κρατικό σύστημα ασφάλισης. Έχουμε τις ίδιες αγωνίες, φαντάζομαι, το ίδιο σκεπτικό, τον ίδιο προσανατολισμό. Εκείνο που αλλάζει είναι το επίπεδο των κοινωνιών. Το ίδιο συμβαίνει και στο κομμάτι της ευρωπαϊκής Τουρκίας, που δεν έχει καμία σχέση με ό,τι συνήθως σκεφτόμαστε για την Τουρκία. Στο βάθος της Τουρκίας είναι η Ανατολία, η οποία είναι άλλο πράγμα.

Τα φαρμακεία τους είναι επιτυχημένα όπως και τα δικά μας, αν θεωρήσουμε ότι τα δικά μας είναι επιτυχημένα. Σε προσωπικό επίπεδο με κάποιους συναδέλφους, μάλιστα, έχουμε σχέση συνεργασίας. Καλύπτουμε ο ένας τον άλλο όταν μας λείπει ένα φάρμακο και δεν το βρίσκουμε. Μια πιο συστηματική συνεργασία ίσως να μπορούσαμε να έχουμε τα επόμενα χρόνια. Γενικά είμαι από τους ανθρώπους που πιστεύουν ότι ο συνεταιρισμός σαν επιχειρηματική μονάδα είναι πολύ αποδοτικός.

Πιστεύω ότι την επόμενη δεκαετία θα δούμε το επάγγελμα αλλαγμένο, όπως και όλη την κατάσταση της χώρας, χωρίς πια αυτό να το θεωρώ κακό. Τις αλλαγές αυτές θα πρέπει να τις αντιμετωπίσουμε, πρώτον, με την κατασκευή μεγαλύτερων μονάδων, κάτι που θα μας διευκολύνει να ανεβάσουμε το επίπεδο των παρεχόμενων υπηρεσιών. Ο κόσμος το θέλει, η κοινωνία το ζητά.

Το δεύτερο βήμα είναι να ξανανοίξουμε τα βιβλία μας και, αν δεν μπορούμε ατομικά, να προσπαθήσουμε να επιμορφωθούμε συλλογικά. Επιπλέον νομίζω ότι κάθε ζήτημα πέρα από μια κεντρική γενική κατεύθυνση πρέπει να αναλυθεί σε επίπεδο τοπικών συλλόγων.

Ας ξεκινήσουμε εμείς στον Έβρο να δούμε το χάρτη της περιοχής, να δούμε πού έχουμε δημιουργήσει φαρμακεία, πού θα πρέπει να δημιουργήσουμε και άλλα. Ο τελευταίος νόμος που μοιράζει φαρμακεία στην περιφέρεια είναι πάρα πολύ καλός, για να μην πω ότι για μένα είναι κομμάτι ασφάλειας το να νιώθει ο κάτοικος εδώ κοντά του φαρμακείο!

Και όχι μόνο. Καταρχήν προϋποθέτει μια συνειδητοποίηση. Θέλει δουλειά. Στην επόμενη δεκαετία πιστεύω ότι οι συνθήκες θα είναι πιο ώριμες και χαίρομαι και με το πολιτικό επίπεδο γενικά των συναδέλφων εδώ στον Έβρο. Έχω γνωρίσει μια γενιά «πιτσιρικάδων» πολύ υψηλότερου επιπέδου από το δικό μας των παλαιότερων. Εμείς ήμασταν με το συρταράκι μας, γινήκαμε κάπως άνθρωποι του μαγαζιού... Γι’ αυτό σας μίλησα πριν για ποιότητα παροχής υπηρεσιών και υψηλό συνεργατικό επίπεδο. Για μένα που μεγάλωσα μπορεί αυτά να μην είναι άξια λόγου. Για τα παιδιά μου όμως και για τους νέους συναδέλφους που θα έρθουν είναι!