«Στομάχι κόμπος»

Πόσες φορές ένα πλούσιο γεύμα με καλή παρέα και κρασί καταλήγει σε αϋπνία με ξινίλες και καούρες; Κι ακόμα δεν έχει τύχει και σε σας, λόγω φόρτου εργασίας, να ξεχάσετε να φάτε όλη την ημέρα και να «πέσετε με τα μούτρα» στο φαγητό λίγο πριν κοιμηθείτε, για να ακολουθήσουν βαρυστομαχιά και γενική δυσφορία;

Αν αυτό αποτελεί παρηγοριά, μάθετε ότι δεν είστε οι μόνοι. Εκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν από παρόμοιες ενοχλήσεις, μιας και ο σύγχρονος τρόπος ζωής, η κακή ποιότητα διατροφής, το ακατάπαυστο στρες και η βλαβερή συνήθεια του καπνίσματος οδηγούν σε στομαχικές διαταραχές.

Τα συμπτώματα είναι εύκολα αναγνωρίσιμα, γι’ αυτό ας ενημερωθούμε για το πώς μπορούμε να ξεχωρίσουμε μια απλή δυσπεψία από σοβαρότερες παθήσεις του πεπτικού συστήματος.

Σε πολλές περιπτώσεις η κατάσταση διορθώνεται με υιοθέτηση ενός πιο υγιεινού τρόπου διατροφής, σε άλλες όμως κρίνεται απαραίτητη η ιατρική παρακολούθηση και η συστηματική φαρμακευτική αγωγή.

Ποιες είναι οι συνηθέστερες παθήσεις του πεπτικού συστήματος και πώς αντιμετωπίζονται;

• ΔΥΣΠΕΨΙΑ (ΧΩΡΙΣ ΈΛΚΟΣ)

Με τον όρο αυτό περιγράφουμε ένα σύνολο συμπτωμάτων, όπως δυσφορία μετά από κατανάλωση φαγητού, φούσκωμα και διάταση της κοιλίας, ρεψίματα και εμετούς, που άλλοτε συνοδεύονται από πόνο κι άλλοτε όχι. Συνήθως προκαλείται μετά από υπερκατανάλωση φαγητού που διαστέλλει το στομάχι ή από ερεθισμό του στομάχου από ουσίες, όπως τα μπαχαρικά ή το αλκοόλ. Η δυσπεψία αν και δεν αποτελεί νόσο, είναι ιδιαίτερα ενοχλητική, γι’ αυτό και απαιτεί αντιμετώπιση, η οποία γίνεται με αντιόξινα φάρμακα και, αν εμφανίζεται συχνά, με αλλαγή των διατροφικών συνηθειών.

• ΕΛΚΟΣ

Το γαστρικό έλκος και το έλκος του δωδεκαδάκτυλου αποτελούν σοβαρές παθήσεις που απαιτούν ιατρική παρακολούθηση. Είναι χρόνιες ασθένειες, που χαρακτηρίζονται από τη δημιουργία έλκους (πληγής) στο τοίχωμα του στομάχου ή του δωδεκαδάκτυλου. Προκαλούνται, όταν διαταραχτεί η ισορροπία υδροχλωρικού οξέος και βλεννογόνου του στομάχου. Για το έλκος ενοχοποιούνται παράγοντες, όπως το άγχος, το κάπνισμα, ορισμένα φάρμακα όπως για παράδειγμα η ασπιρίνη και γενικότερα τα Μη Στεροειδή Αντιφλεγμονώδη Φάρμακα (ΜΣΑΦ), το ελικοβακτηρίδιο H-pylori κ.ά.

Τα συμπτώματά του είναι ο πόνος στο άνω μέρος της κοιλίας, που συνήθως εμφανίζεται περίπου μία ώρα μετά το γεύμα. Ειδικά στο δωδεκαδακτυλικό έλκος, ο πόνος υποχωρεί με τη λήψη τροφής. ’λλα συμπτώματα είναι οι καούρες, οι ξινίλες και η δυσπεψία. Η διάγνωση του έλκους γίνεται με ακτινολογικό έλεγχο και γαστροσκόπηση, εξετάσεις απλές και ακίνδυνες. Καθώς μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές, όπως γαστρορραγία ή διάτρηση, είναι σημαντική η ιατρική παρακολούθηση. Η αντιμετώπισή του περιλαμβάνει αυστηρή δίαιτα, φαρμακευτική αγωγή, ξεκούραση και ίσως νοσηλεία σε νοσοκομείο. Μετά την επούλωση του έλκους, απαιτείται θεραπεία συντήρησης για τουλάχιστον ένα χρόνο. Φυσικά υπάρχει η δυνατότητα πρόληψης του έλκους, ειδικά σε ασθενείς που λαμβάνουν ΜΣΑΦ, εάν τους συγχορηγηθεί ταυτόχρονα και ένας ισχυρός αναστολέας της έκκρισης του γαστρικού οξέος. Πρόσφατα μάλιστα η εσομεπραζόλη έλαβε επίσημα από τον Ελληνικό Οργανισμό Φαρμάκου την ένδειξη για συγχορήγηση με ΜΣΑΦ για προφύλαξη από την εκδήλωση έλκους ή τη θεραπεία αυτών.

• ΓΑΣΤΡΙΤΙΔΑ

Πρόκειται για φλεγμονή του βλεννογόνου του στομάχου. Εκδηλώνεται με ήπιο πόνο, ανορεξία, ναυτία ή εμετούς. Η οξεία γαστρίτιδα προκαλείται από ερεθιστικές ουσίες, όπως το αλκοόλ ή ορισμένα φάρμακα, αλλά και το στρες. Η χρόνια γαστρίτιδα συνήθως δεν εμφανίζει έντονα συμπτώματα και η συχνότητά της αυξάνεται με την ηλικία.

• ΓΑΣΤΡΟΟΙΣΟΦΑΓΙΚΗ ΠΑΛΙΝΔΡΟΜΙΚΗ ΝΟΣΟΣ (ΓΟΠΝ)

Είναι η νόσος που εκδηλώνεται με παλινδρόμηση (μετακίνηση προς τα πάνω) υγρών του στομάχου προς τον οισοφάγο, δηλαδή το σωλήνα που μεταφέρει τις τροφές από το στόμα στο στομάχι. Πρόκειται για μια πολύ συχνή ασθένεια, με κυριότερο σύμπτωμα το ενοχλητικό κάψιμο στην περιοχή του στέρνου (οπισθοστερνικός καύσος), που εμφανίζεται μετά το φαγητό και μπορεί να διαρκέσει για ώρες. Το κάψιμο στο στήθος ή τα ξινά υγρά στο στόμα μπορεί να τα νιώσουμε όλοι μας μερικές φορές, συνήθως μετά από υπερβολική κατανάλωση φαγητού και αλκοόλ. Αν όμως η συχνότητα εμφάνισης είναι δύο ή περισσότερες φορές την εβδομάδα, είναι πολύ πιθανό να πάσχουμε από ΓΟΠΝ και να πρέπει να απευθυνθούμε σε γιατρό. Είναι επίσης γνωστό ότι η βαρύτητα των συμπτωμάτων της ΓΟΠΝ δεν αποτελεί κριτήριο για ένα γιατρό για την εκτίμηση της βαρύτητας της νόσου. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι ένας ασθενής με ήπια συμπτώματα μπορεί να έχει βλάβες στον οισοφάγο του, γνωστές ως οισοφαγίτιδα, ενώ κάποιος άλλος με βαριά συμπτώματα να πάσχει από ΓΟΠΝ χωρίς βλάβες.

Σε σοβαρές μορφές της ασθένειας μπορεί να εμφανιστούν συμπτώματα, όπως πόνος πίσω από το στήθος (μη οφειλόμενος σε καρδιακή πάθηση), εμετός με ή χωρίς αίμα, αίσθημα πνιγμού που διακόπτει τον ύπνο, απώλεια βάρους, βραχνάδα, δυσκολία στην αναπνοή. Η ΓΟΠΝ μπορεί να αντιμετωπιστεί με απλά μέτρα, όπως αλλαγή του τρόπου διατροφής, αλλά και χορήγηση φαρμάκων που περιορίζουν την παραγωγή οξέος από το στομάχι, ανακουφίζουν από τα συμπτώματα και προλαμβάνουν πιθανές επιπλοκές. Το πιο αποτελεσματικό φάρμακο, βάσει κλινικών μελετών, για την ανακούφιση από τα συμπτώματα, τη θεραπεία της ΓΟΠΝ και την πρόληψη των επιπλοκών της νόσου είναι η εσομεπραζόλη.

Πώς θα ξεχωρίσω την απλή βαρυστομαχιά από τις σοβαρές παθήσεις του πεπτικού;

• Πόνος στο στομάχι; Είναι χειρότερος πριν ή μετά το φαγητό;

Αν είναι χειρότερος μετά το φαγητό, πιθανότερη αιτία είναι η δυσπεψία. Αν είναι πριν το φαγητό, ίσως πρόκειται για δωδεκαδακτυλικό έλκος. Ο πόνος του γαστρικού έλκους εμφανίζεται μεν μετά το φαγητό, όμως είναι χαρακτηριστικά οξύς και συγκεντρωμένος σε μια μικρή περιοχή στο πάνω μέρος του στομάχου.

• Πώς εξελίσσεται ο πόνος κατά τη διάρκεια της νύχτας;

Αν είναι χειρότερος τις πρώτες πρωινές ώρες, αποτελεί ένδειξη έλκους.

• Είναι ο πόνος χειρότερος, όταν ξαπλώνετε, και βελτιώνεται, όταν σηκώνεστε;

Αν ναι, πιθανότερη είναι η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση ή η οισοφαγίτιδα.

• Γιατί όταν αγχώνομαι, νιώθω πόνο στο στομάχι;

Όταν έχουμε άγχος, το στομάχι παράγει περισσότερο υδροχλωρικό οξύ. Αν μάλιστα το στομάχι είναι άδειο, ερεθίζεται ευκολότερα από το οξύ και νιώθουμε πόνο. Το ίδιο βλαβερό είναι και το κάπνισμα.

Μήπως πάσχω από ΓΟΠΝ;

Αξιολογήστε μόνοι σας τα συμπτώματά σας, απαντώντας με ΝΑΙ ή ΟΧΙ στις παρακάτω ερωτήσεις.

1. Αισθάνεστε συχνά ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω συμπτώματα:

» Αίσθημα δυσφορίας ή πόνου πίσω από το στήθος που μοιάζει να ανεβαίνει από το στομάχι προς τα πάνω;
» Κάψιμο πίσω από το στήθος ή στο λαιμό;
» Ξινά υγρά στο στόμα;

2. Έχετε συχνά τα παραπάνω συμπτώματα μετά το φαγητό ή την κατανάλωση οινοπνεύματος;

3. Αισθάνεστε τα παραπάνω συμπτώματα δύο ή περισσότερες ημέρες την εβδομάδα;

4. Σας προσφέρουν προσωρινή ανακούφιση από αυτά τα συμπτώματα τα αντιόξινα;

5. Παίρνετε συχνά φάρμακα για το κάψιμο, αλλά εξακολουθείτε να έχετε ενόχληση;

Aν απαντήσετε ΝΑΙ σε δύο ή περισσότερες από τις παραπάνω ερωτήσεις, τότε είναι πιθανόν να έχετε ΓΟΠΝ και θα πρέπει να επισκεφθείτε το γιατρό σας.

(Πηγή: Ελληνικό Ίδρυμα Γαστρεντερολογίας και Διατροφής)

Απλές συμβουλές για την πρόληψη στομαχικών διαταραχών

• Να αποφεύγετε την κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων φαγητού και υγρών και να προτιμάτε πάντα τα μικρά και συχνά γεύματα.

• Να αποφεύγετε την υπερκατανάλωση τροφών και ποτών που επιβαρύνουν το στομάχι, όπως λιπαρές τροφές, πολλά μπαχαρικά, κρεμμύδια, σοκολάτα, καφές, ξηροί καρποί, οινοπνευματώδη ποτά.

• Μην ξαπλώνετε αμέσως μετά το φαγητό, περιμένετε τουλάχιστον δύο ώρες.

• Αν παρουσιάζετε συμπτώματα ΓΟΠΝ, μπορείτε να ανυψώσετε το κρεβάτι σας κατά 20-30 εκ.

• Σταματήστε το κάπνισμα και χάστε βάρος, αν είστε υπέρβαροι.

Αν με αυτές τις αλλαγές στον τρόπο ζωής και διατροφής σας δεν παρατηρήσετε βελτίωση, ζητήστε συμβουλές από το γιατρό σας.