Φαρμακείο με κοινό μεταναστών

Κρίνοντας από την προηγούµενη πορεία τους, είναι φορές που οι επαγγελµατικές και οι άλλες επιλογές κάποιων ανθρώπων είναι δυνατόν, άλλοτε ευχάριστα και άλλοτε δυσάρεστα, να µας ξαφνιάζουν.

Το φαρµακείο της οδού Θήρας και Αχαρνών της Κατερίνας Σπανίδου, ο τελευταίος επαγγελµατικός σταθµός µιας πολύχρονης καριέρας στο φαρµακευτικό µάρκετινγκ, είναι µια τέτοια -ευχάριστη- έκπληξη.

Η Κατερίνα Σπανίδου µετά από µια αξιοσηµείωτη πορεία σε µεγάλες φαρµακευτικές εταιρείες, µε τελευταία την GlaxoSmithKline όπου εργάστηκε για έντεκα χρόνια καταρχήν στο τµήµα έρευνας αγοράς και έπειτα ως product manager της Allen Φαρµακευτική, θυγατρικής της Glaxo για προϊόντα Μ.Υ.ΣΥ.ΦΑ., αποφάσισε να γίνει φαρµακοποιός του πάγκου.

Το φαρµακείο της δεν είναι ένα τυχαίο φαρµακείο, είναι ένα πραγµατικό υγειονοµικό κατάστηµα µε ένα επιπλέον χαρακτηριστικό γνώρισµα, εξυπηρετεί ένα κοινό µε αρκετές ιδιαιτερότητες και ξεχωριστές ανάγκες.

Εξυπηρετεί κυρίως οικονοµικούς µετανάστες. ’νθρωποι ανασφάλιστοι, χωρίς χαρτιά, που ζουν µε το φόβο, µε πρόβληµα γλώσσας και επικοινωνίας, που πολλές φορές αντιµετωπίζονται µε καχυποψία, ή και δεν τους δίνεται η δέουσα προσοχή, βρίσκουν στο φαρµακείο της Κατερίνας Σπανίδου ένα χώρο όπου τους προσφέρεται η απαραίτητη πρωτοβάθµια περίθαλψη χωρίς κανένα διαχωρισµό από τους υπόλοιπους πελάτες.

Κι όσο κι αν µοιάζει σχήµα οξύµωρο, η θητεία της Κατερίνας Σπανίδου στο µάρκετινγκ είναι αυτή που έχει συµβάλλει καίρια στο να βρει τους κατάλληλους τρόπους για να µπορέσει να επικοινωνήσει µε αυτούς τους ανθρώπους και ταυτόχρονα να δοµήσει έτσι το φαρµακείο της ώστε να είναι αλλά και να φαίνεται ένας χώρος επιστήµης, υγείας και φροντίδας.

Και γιατί όχι, και ένα σηµείο συνάντησης για την τρίτη ηλικία, τους Έλληνες πελάτες της.

Στη συνέντευξη που ακολουθεί αξίζει να διαβάσετε πώς οι διαφορές τελικά µπορούν να ενώνουν αντί να χωρίζουν και πώς, αν υπάρχει η κατάλληλη υποδοµή, ο συνδυασµός κοινωνικής προσφοράς και επαγγελµατισµού είναι απολύτως εφικτός.

Απ’ όσο γνωρίζουµε το φαρµακείο είναι ο τελευταίος σταθµός σου σε µια επιτυχηµένη επαγγελµατική πορεία.

Είναι έτσι όπως το λέτε. Έχω σπουδάσει στο Πανεπιστήµιο Αθηνών. Κατάγοµαι από την Αθήνα. Η πρώτη µου δουλειά ήταν σαν υπεύθυνη φαρµακοποιός σε φαρµακείο. Μετά πήγα για τέσσερα χρόνια στην IMS Health σαν υπεύθυνη του τµήµατος κωδικοποίησης φαρµακείων και ιατρικών συνταγών. Από εκεί συνέχισα στην εταιρεία έρευνας αγοράς Ι. Ν. Λεούσης σαν διευθύντρια παραγωγής. Ο επόµενος σταθµός µου ήταν η Glaxo όπου για έντεκα χρόνια ασχολήθηκα καταρχήν στο τµήµα έρευνας αγοράς και έπειτα ως product manager της Allen Φαρµακευτική, θυγατρικής της Glaxo για προϊόντα Μ.Υ.ΣΥ.ΦΑ. Στη διάρκεια της καριέρας µου έγινα µέλος του Ελληνικού Ινστιτούτου Μάρκετινγκ της Ε.Ε.Δ.Ε. και της Ελληνικής Εταιρείας Φαρµακευτικού Μάρκετινγκ (Ε.Ε.ΦΑ.Μ.).
Το φαρµακείο µου, ο τελευταίος σταθµός της καριέρας µου, βρίσκεται µεταξύ Αγίου Παντελεήµονος και Αγίου Νικολάου, στην οδό Θήρας και Αχαρνών και πάει πολύ καλά αν κρίνω από το γεγονός ότι η δουλειά έχει φτάσει στο σηµείο να χρειάζοµαι δύο βοηθούς.

Το φαρµακείο µου είναι επί της οδού Αχαρνών, που σηµαίνει ότι εξυπηρετώ τη γειτονιά, αλλά είναι και φαρµακείο που εξυπηρετεί περαστικούς. Εκείνο που φρόντισα όµως από την πρώτη στιγµή ήταν να δώσω ένα σαφές στίγµα του φαρµακείου µου και γι’ αυτό ασχολήθηκα µε την τοποθέτηση οµοιοπαθητικών - εναλλακτικών προϊόντων. Δουλεύω πολύ µε τα προϊόντα εναλλακτικών θεραπειών. Κατεβαίνω στην Ευριπίδου και παίρνω χύµα βότανα και τα συσκευάζω σε απολύτως υγιεινές συσκευασίες. Για παράδειγµα, την έλλειψη του Tamiflou, όταν έγινε ο θόρυβος µε τη νόσο των πτηνών, την αναπλήρωσα µε αστερογλυκάνισο! Έβγαλα, µάλιστα, και µοίραζα τις φωτοτυπίες από το άρθρο της εφηµερίδας που έλεγε ότι το Tamiflou βγαίνει από το αστερογλυκάνισο. Αποτέλεσµα; Έφτασα να στέλνω αστερογλυκάνισο µέχρι και στο Λονδίνο. Αλλά ασχολούµαι ακόµα µε οµοτοξικολογικά και οµοιοπαθητικά φάρµακα, λιγότερο µε ανθοϊάµατα και αρωµατοθεραπεία.

Οι πελάτες µου χωρίζονται σε κατηγορίες µε διαφορετικά χαρακτηριστικά ανάλογα µε την εθνικότητά τους. Είναι οι Αλβανοί, οι οποίοι στην πλειονότητά τους µιλούν ελληνικά, είναι οι αραβόφωνοι, οι Αφρικανοί, οι Ασιάτες, άνθρωποι που κατάγονται από το Πακιστάν και το Μπαγκλαντές. Από την Ευρώπη είναι όσοι προέρχονται από το πρώην Ανατολικό Μπλοκ, Πολωνοί, Βούλγαροι, Ρουµάνοι κτλ. Είναι διαφορετικές οµάδες που η καθεµία θέλει και διαφορετική αντιµετώπιση.

Ξεκινώντας από όσους προέρχονται από το Μπαγκλαντές και το Πακιστάν, είναι άνθρωποι µε πολύ περιορισµένες οικονοµικές δυνατότητες, στην πλειονότητά τους είναι ανασφάλιστοι και, ξέροντας ότι είναι υποχρεωµένοι να πληρώσουν και το γιατρό και το φάρµακο, έρχονται κατευθείαν στο φαρµακοποιό.
Είναι άνθρωποι οι οποίοι υποφέρουν κυρίως από δερµατολογικά προβλήµατα. Αυτό, κατά τη γνώµη µου, οφείλεται στη διατροφή και στον τρόπο ζωής τους. Ζούνε εφτά-οχτώ µαζί, τρώνε φαγητά µε υπερβολικά πολλά καρυκεύµατα, που ίσως να ήταν εντάξει για τις κλιµατολογικές συνθήκες της περιοχής τους αλλά όχι και για τις δικές µας. Κοιµούνται πολλά άτοµα µαζί µε κουβέρτες που δεν πλένονται, έρχονται σε συνεχή επαφή µε αλλεργιογόνα εξαιτίας της δουλειάς που κάνουν, πουλάνε, π.χ., λουλούδια στους δρόµους.
Εντύπωση ωστόσο προκαλεί πού δίνουν έµφαση οι ίδιοι. Στα δόντια τους, για παράδειγµα, δίνουν πολύ µεγάλη σηµασία. Είναι ικανοί να δώσουν πολλά λεφτά για οδοντόκρεµα, για οδοντόβουρτσα και να µη δώσουν λεφτά ακόµη κι αν υποφέρουν από το βήχα.
Στην πλειονότητά τους δεν ξέρουν τη γλώσσα, πολλές φορές έρχονται στο φαρµακείο µε κάποιον που µιλάει υποτυπωδώς ελληνικά για να τους µεταφράζει. ’λλες φορές όµως πρέπει να αποκρυπτογραφήσεις τι σου λένε αυτοί οι άνθρωποι για να τους βοηθήσεις.

Θα σας πω. Το αµέσως επόµενο πρόβληµα υγείας που αντιµετωπίζουν είναι το πεπτικό. Σκεφθείτε ότι στο ραµαζάνι µία φορά το χρόνο διαλύουν το στοµάχι τους, σταµατούν ακόµη και να παίρνουν τα φάρµακά τους, πράγµα ιδιαίτερα επικίνδυνο για όσους έχουν χρόνιες νόσους, όπως υπέρταση, διαβήτη κτλ. Γι’ αυτό και φροντίζω να ρυθµίζω τις δόσεις τους όπως είναι οι ώρες του φαγητού στο ραµαζάνι. Έχω τυπώσει αυτοκόλλητα µε εικονίδια που δείχνουν έναν ήλιο που ανατέλλει, έναν ήλιο που µεσουρανεί και µία σελήνη, για να µπορούν να διαχειριστούν το φάρµακο και όσοι δεν ξέρουν τη γλώσσα. Τώρα, µάλιστα, προσπαθώ να φτιάξω και ανάλογα σκιτσάκια που να δείχνουν το πριν και µετά το φαγητό για να τους σηµειώνω τα δοσολογικά σχήµατα. Για τους δε Πακιστανούς τα έχω τυπώσει και ανάποδα, γιατί αυτοί διαβάζουν ανάποδα. Δηλαδή εκεί που είναι το φεγγάρι για τους άλλους, είναι ο ήλιος που ανατέλλει για τους Πακιστανούς. Αυτά τα έχω µάθει από το µάρκετινγκ. Μην ξεχνάτε το πάθηµα µεγάλης εταιρείας απορρυπαντικών σε αυτές τις χώρες. Διαφήµιζαν ένα πολύ ωραίο απορρυπαντικό και είχαν από τη µία µια ντάνα µε παµβρόµικα ρούχα, µε µια κυρία στη µέση πολύ χαρούµενη που κοίταζε δίπλα την πλυµένη ντάνα και έλαµπε. Πήγαν λοιπόν και την έβαλαν στο Κάιρο. Αλλά έλα που εκεί διαβάζουν ανάποδα και βλέπουν µια ντάνα µε ολόλευκα ρούχα που γίνονταν παµβρόµικα (γέλιο)!

Είναι αλλά έχω βρει τρόπους να το λύσω. Τα αυτοκόλλητα µε τα εικονίδια µε βοηθάνε σε όλες τις οµάδες. Τώρα, σε ό,τι αφορά τη γλώσσα οι άνδρες αναγκάζονται να µάθουν να µιλούν ελληνικά, γιατί τους χρειάζεται στη δουλειά. Οι γυναίκες σπάνια µιλάνε ελληνικά και πολλές δεν θέλουν κιόλας. Έτσι, για τους αλβανόφωνους έχω προσλάβει µία υπάλληλο που µιλάει αλβανικά, για τους αραβόφωνους άλλη υπάλληλο που είναι από το Λίβανο και µιλάει αραβικά και γαλλικά. Και είµαι κι εγώ που µιλάω αγγλικά, καθώς όλοι οι Αφρικανοί είναι αγγλόφωνοι.

Είναι οι άνθρωποι που κατάγονται από το πρώην Ανατολικό Μπλοκ και προτιµούν κυρίως τα εναλλακτικά φάρµακα και βότανα, έχουν σαφείς γνώσεις για αυτά και ξέρουν τι ζητάνε. Γιατί, π.χ., η Ρωσία υγειονοµικά είναι πολύ καλύτερη από εµάς.
’λλη οµάδα είναι οι Αλβανοί. Επειδή στην πατρίδα τους δεν έχουν καλά φάρµακα, εκτός από αυτά που αγοράζουν για τον εαυτό τους, έρχονται και µε συνταγές από την Αλβανία και αγοράζουν φάρµακα για να τα στείλουν στους δικούς τους.

Οι Αφρικανοί κυρίως παίρνουν βιταµίνες, παυσίπονα και αντισηπτικά. Έχουν µια λατρεία µε το Dettol, µε την αντισηψία και την καθαριότητα. Ίσως επειδή πολλές από τις Αφρικανές δουλεύουν σε µπαρ ή είναι εκδιδόµενες. Η βία µεταξύ τους είναι συνηθισµένο φαινόµενο. Οι γυναίκες έρχονται χτυπηµένες από τους άντρες τους. Τις προάλλες ήρθε µια Αφρικανή και µε τα δύο µάτια µαυρισµένα. «Με χτύπησαν» µου είπε, «δώσε µου αλοιφή για να φύγει η µελανιά».
Η βοήθεια που τους παρέχεις είναι εκτός των άλλων και να τους κατευθύνεις. Μια άλλη φορά µου έφεραν ένα παιδάκι µε µια κοιλιά σαν πέτρα. Είπα αµέσως ότι πρέπει να πάει στο νοσοκοµείο. Η µαµά του επέµενε να του δώσω φάρµακο. Της είπα λοιπόν ότι εγώ δεν πρόκειται να το αναλάβω αυτό το παιδί. Μπορεί να είναι µια σκωληκοειδίτιδα ή κάτι άλλο εξίσου σοβαρό. Δεν το κατάλαβε, θύµωσε. Πολλές φορές όµως ξαναγυρίζουν οι ίδιοι και σε ευχαριστούν που τους παρέπεµψες στο γιατρό. «Με έσωσες» έρχονται και µου λένε.

Ναι. Είναι πιο εύποροι οι Αλβανοί. Μετά είναι όσοι κατάγονται από το Ανατολικό Μπλοκ, µετά οι αραβόφωνοι και τελευταίοι είναι αυτοί από το Μπαγκλαντές και το Πακιστάν. Κι αυτό γιατί έχουν υπερβολική αγάπη στους γονείς τους, οπότε προσπαθούν να στέλνουν χρήµατα και στην πατρίδα τους. Αγοράζουν επίσης και στέλνουν στους δικούς τους, κατά κόρον, τονωτικές ενέσεις, αναλγητικές αλοιφές και πολυβιταµινούχα σιρόπια.

Οι Έλληνες πελάτες µου είναι στην πλειονότητά τους ηλικιωµένα άτοµα οι οποίοι έχουν µείνει µόνοι τους στην περιοχή. Τα παιδιά τους έχουν µετακοµίσει, γιατί θεωρούν αυτές τις γειτονιές υποβαθµισµένες. ’λλοι είναι χαµηλών εισοδηµάτων, άλλοι καλοβαλµένοι, όλοι όµως ψάχνουν για στοργή, φροντίδα και ανθρώπινη επαφή. Τους αρκεί, δηλαδή, να τους πεις ένα «Καλώς τους. Τι µου κάνετε;» όταν έρθουν στο φαρµακείο.

Δεν είναι πολύ οµαλές. Πολλοί Έλληνες θεωρούν τους µετανάστες υπεύθυνους για την αύξηση της εγκληµατικότητας. Προσωπικά, δεν νοµίζω ότι έχουµε περισσότερη εξαιτίας των αλλοδαπών. Στο φαρµακείο πάντως ποτέ δεν είχα το παραµικρό πρόβληµα στη συνύπαρξη Ελλήνων και αλλοδαπών. Εκείνο που µου κάνει εντύπωση είναι ότι τα παιδιά τους είναι πολύ πιο ευγενικά από τα Ελληνόπουλα. Όταν αρχίζει η σχολική χρονιά, σε όλα τα παιδάκια που µπαίνουν στο φαρµακείο δίνω δώρο ένα µαρκαδόρο. Οι αλλοδαποί, εάν δεν πει ευχαριστώ το παιδάκι από µόνο του, επιµένουν µέχρι να το πει. Βέβαια η συµπεριφορά των ίδιων ανθρώπων είναι διαφορετική απ’ ότι στη δουλειά ή στο σπίτι τους. Ακόµα οι αλλοδαποί σπάνια αφήνουν χρέη. Εάν αφήσουν κάποιο χρέος, είναι συνεπέστατοι στο να το πληρώσουν.

Φυσικά όταν ξέρω ότι κάποιος είναι ασφαλισµένος, τον στέλνω στο γιατρό. Όταν είναι κάποιος ανασφάλιστος, πράττω ανάλογα µε το από ποια χώρα είναι, τι είδους φάρµακα προτιµά και ανάλογα µε τα οικονοµικά του. Ξέροντας περίπου ποιο είναι το οικονοµικό τους επίπεδο, φροντίζω να τους δώσω φάρµακα που να είναι και σωστά και τους καλύπτουν, αλλά και να µην τους γδάρω.
Ακόµα τους παίρνω πίεση χωρίς χρήµατα, τους κάνω ενέσεις, κυρίως αναλγητικές γιατί οι άνθρωποι αυτοί σηκώνουν βάρη, είναι εργάτες. Δεν παίρνω καµία αµοιβή για καµία υπηρεσία που τους παρέχω µέσα στο φαρµακείο, εκτός εάν τους κάνω κάποια αλλαγή σε τραύµα µε ακριβά υλικά, οπότε µου πληρώνουν µόνο τα υλικά. Δεν πληρώνουν τίποτα άλλο. Όλα αυτά ανήκουν στην πρωτοβάθµια φροντίδα. Πολλοί από αυτούς αρνούνται να πάνε στο νοσοκοµείο γιατί δεν έχουν χαρτιά και φοβούνται µην τους πιάσουν. Ήρθε τις προάλλες ένας Ινδός µε ένα έγκαυµα φοβερό, είχε πάει στο νοσοκοµείο και ερχόταν να του κάνω τις αλλαγές και του έλεγα: «Κοίταξε να δεις, το πόδι δεν πάει καλά, πρέπει να πας νοσοκοµείο». Μου έλεγε: «Κυρία, κάνε ό,τι µπορείς εσύ, δώσε µου ό,τι θες εσύ, γιατί στο νοσοκοµείο δεν µου δίνουν σηµασία. Ενώ εσύ είσαι σαν τη µάνα µου καλή». Του έδωσα τα κατάλληλα φάρµακα και πήγε καλά.

Είναι αλήθεια, αλλά εκτός από το να χτυπήσουν και να τους περιποιηθώ το τραύµα ή να τους κάνω µια αλλαγή, εγώ θα τους κλείσω το ραντεβού στα νοσοκοµεία ή στο γιατρό, θα τους µεταφράσω τις γνωµατεύσεις ή τις εκθέσεις που τους δίνουν από τα νοσοκοµεία, θα τους διαβάσω ακόµα και το χαρτί που τους έστειλε για το παιδί τους ο παιδικός σταθµός. Θα τους συµβουλέψω, θα προσπαθήσω να τους εξηγήσω τι έχουν, ποιο είναι το πρόβληµά τους. Και επειδή υπάρχει το ζήτηµα της γλώσσας, έχω πάρει έναν άτλαντα ανατοµίας και όταν έρχονται τους τον δείχνω. Να τα νεύρα µας, από εδώ ξεκινάνε, εδώ καταλήγουνε, εδώ πονάς κτλ. Επίσης µε έχουν βολέψει τα ενηµερωτικά φυλλάδια των εταιρειών, τα οποία τα έχω κατηγοριοποιήσει και τα δίνω ανάλογα µε την περίπτωση.

Η ’ννα είναι Αλβανίδα, έχει τελειώσει τεχνικό λύκειο, βοηθών φαρµακοποιών και µικροβιολόγων εργαστηρίου. Την πήρα από δεκαεννιά χρονών. Οι πελάτες νιώθουν καλά να συνεννοούνται µαζί της και τη ζητάνε όταν έρχονται στο φαρµακείο. Σ’ αυτούς πουλάει και αρκετά καλλυντικά. Οι Αλβανοί είναι και οι µόνοι που έχουν την οικονοµική δυνατότητα να αγοράσουν καλλυντικά. Tη δεύτερη υπάλληλο, τη Σούσυ, τη διάλεξα γιατί ήταν ένα άτοµο πολύ τακτικό, πολύ οργανωµένο και χρειαζόµουν ένα άτοµο να µου τακτοποιεί το φαρµακείο, να βάζει τιµές σε όλα τα προϊόντα και συγχρόνως να µιλάει και άλλη µια γλώσσα για να µπορεί να τους εξυπηρετήσει. Η Σούσυ είναι γέννηµα θρέµµα Λιβάνου και επιπλέον µιλάει και Γαλλικά.

Ναι. Το φαρµακείο µου έχει αυτήν ακριβώς την εικόνα. Έχω πάρει άνετες καρέκλες πολύ σίγουρες, ασφαλείς, σιδερένιες, να κάθονται. Έχω πάρει πιεσόµετρο υδραργυρικό που τους εµπνέει την ασφάλεια. Έχω πάρει ζυγαριά, αυτή µε τα βαρίδια. Την πλήρωσα πανάκριβα. Αυτή όµως είναι απολύτως σίγουρη στη µέτρηση.
Επίσης το φαρµακείο είναι πλήρως εξοπλισµένο µε κοµπιούτερ, ούτως ώστε να µπορώ να εξυπηρετώ γρήγορα, χωρίς να είµαι και υπέρ του ότι ο πελάτης πρέπει να έρθει και να φύγει αµέσως. Διότι, όταν µένει µέσα ο πελάτης, βλέπει τι προσφέρει το φαρµακείο. Επίσης καλωσορίζω τους ηλικιωµένους, που, επειδή είναι µόνοι τους στο σπίτια τους, έρχονται για να πιάσουν κουβέντα, να γελάσουν. Οι Έλληνες το βρίσκουν σαν σηµείο συνάντησης.
Ανήκω, τέλος, στο πρόγραµµα Ερµής, το φαρµακείο µου, δηλαδή, είναι κατάστηµα προσβάσιµο από άτοµα µε ειδικές ανάγκες. Έχει τις προδιαγραφές για να κινηθεί το αναπηρικό καροτσάκι. Έχει µεγάλο πεζοδρόµιο. Εξάλλου υπάρχουν και αυτοί που µπορεί να έχουν σπάσει το πόδι τους, είναι η τρίτη ηλικία, είναι οι µαµάδες µε καροτσάκια, όλοι αυτοί οι άνθρωποι πρέπει να έχουν χώρο για να κινηθούν και να είναι απολύτως ασφαλείς σε ένα περιβάλλον που να δείχνει καθαρά αυτό που πραγµατικά είναι, ένα υγειονοµικό κατάστηµα.