Αλληλεπίδραση διατροφής και κινολονών: Ανασκόπηση με εστίαση στη σιπροφλοξασίνη

Οι κινολόνες προκαλούν το επιστημονικό και κλινικό ενδιαφέρον από την ανακάλυψή τους στις αρχές της δεκαετίας του 1960, καθώς συνδυάζουν πολλές ιδιότητες όπως ευρύ φάσμα δράσης, καλή βιοδιαθεσιμότητα και δυνητικά χαμηλή συχνότητα εμφάνισης παρενεργειών⁽¹⁾.

Σε ευρέως χρησιμοποιούμενες θεραπείες, όπως και στη χορήγηση κινολονών, είναι απαραίτητη η ταυτόχρονη σωστή διατροφική προσέγγιση, ώστε να περιοριστούν αλληλεπιδράσεις και ανεπιθύμητες ενέργειες και να επιτευχθεί το βέλτιστο θεραπευτικό αποτέλεσμα. Στην f-anazitisi και συγκεκριμένα στην ενότητα «Φάρμακο & Διατροφή» περιλαμβάνονται όλες οι πληροφορίες σχετικά με την επίδραση ορισμένων ομάδων τροφίμων με κινολόνες.

Case study: Ciprofloxacin

Η σιπροφλοξασίνη, ως φθοροκινολόνη δεύτερης γενιάς, παρουσιάζει αξιοσημείωτη αντιμικροβιακή δράση, εξαιρετικές φαρμακοκινητικές ιδιότητες και λίγες παρενέργειες⁽⁷⁾. 

Είναι γνωστό ότι η τροφή αυξάνει το γαστρικό pH, γεγονός που μειώνει τη διαλυτότητα της σιπροφλοξασίνης με αποτέλεσμα τον περιορισμό της απορρόφησής της⁽⁶⁾. Επειδή όμως δεν επηρεάζεται η βιοδιαθέσιμότητά της, μπορεί να ληφθεί με ή χωρίς τροφή.

Επίσης, η σιπροφλοξασίνη εκκρίνεται σε μικρές ποσότητες στο μητρικό γάλα, επομένως κατά τη διάρκεια θηλασμού συνιστάται αποφυγή της φαρμακευτικής αγωγής όταν υπάρχουν ασφαλέστερες εναλλακτικές⁽⁴⁾.

Φαρμακευτική αλληλεπίδραση

Οι κινολόνες αλληλεπιδρούν με τροφές πλούσιες σε πολυσθενή ιόντα, καθώς σχηματίζουν αδιάλυτα μεταλλικά σύμπλοκα^(5,6). Έχει αναφερθεί πως η καζεΐνη και το ασβέστιο που υπάρχουν στα γαλακτοκομικά προϊόντα μειώνουν την απορρόφηση και τη βιοδιαθεσιμότητα της σιπροφλοξασίνης⁽⁶⁾. Αντίστοιχα αποτελέσματα έχει η ταυτόχρονη λήψη με τροφές πλούσιες σε σίδηρο και ψευδάργυρο⁽⁵⁾. Ως συνέπεια, συνιστάται να αποφεύγεται η κατανάλωση γαλακτοκομικών μέχρι και 2 ώρες μετά τη λήψη του φαρμάκου.

Σύμφωνα με μελέτες, η σιπροφλοξασίνη αναστέλλει το ένζυμο CYP1A2, επιβραδύνοντας τον μεταβολισμό της καφεΐνης και οδηγώντας σε ενίσχυση της δράσης της⁽²⁾. Με βάση αυτήν την αλληλεπίδραση, προτείνεται η αποφυγή της κατανάλωσης καφεΐνης κατά τη διάρκεια της θεραπείας.

Σε αντιδιαστολή, η κατανάλωση αλκοόλ κατά τη διάρκεια της θεραπείας είναι πιθανό να ενισχύει την κατασταλτική δράση της σιπροφλοξασίνης, λόγω πιθανής αλληλεπίδρασης σε επίπεδο μεταβολισμού και νευρολογικών ανεπιθύμητων ενεργειών.

Αλληλεπίδραση σχετικά με τις ανεπιθύμητες ενέργειες του φαρμάκου

Η σιπροφλοξασίνη, σύμφωνα με κλινικές δοκιμές, μπορεί να προκαλέσει διάφορες ανεπιθύμητες ενέργειες με τις περισσότερο συχνές να αφορούν το γαστρεντερικό σύστημα και το ΚΝΣ⁽³⁾.

Οι ανεπιθύμητες ενέργειες που εντοπίζονται στο γαστρεντερικό σωλήνα περιλαμβάνουν κυρίως ναυτία ή διάρροια⁽³⁾. Για τη διάρροια, συνιστάται κατά τη διάρκεια της θεραπείας να αποφεύγονται τροφές που την επιδεινώνουν (αλκοόλ, ζάχαρη, αναψυκτικά, καφές, μαλακά τυριά, χυμοί φρούτων) και να προτιμώνται τρόφιμα που είναι πιθανό να την περιορίζουν και να δρουν προστατευτικά (μήλα, μπανάνες, τυριά που έχουν υποστεί ζύμωση, προβιοτικά). Η ναυτία μπορεί να προληφθεί και να αντιμετωπιστεί με την κατανάλωση τζίντζερ.

Αρκετοί ασθενείς αντιμετωπίζουν και ανεπιθύμητες ενέργειες από το ΚΝΣ, όπως η κεφαλαλγία⁽³⁾. Για την αντιμετώπισή της, προτείνεται να αποφεύγονται τροφές που είναι πιθανό να την επιδεινώσουν, όπως αλκοόλ, αλλαντικά κ.ά.

Πηγές

1.       Andersson, MI, MacGowan, AP. (2003). Development of the quinolones. J Antimicrob Chemother, 51 Suppl 1:1-11. https://doi.org/10.1093/jac/dkg212

2.       Healy, DP, Polk, RE, Kanawati, L, Rock, DT, Mooney, ML. (1989). Interaction between oral ciprofloxacin and caffeine in normal volunteers. Antimicrob Agents Chemother, 33(4):474-8. https://doi.org/10.1128/aac.33.4.474

3.       LeBel, M. (1988). Ciprofloxacin: chemistry, mechanism of action, resistance, antimicrobial spectrum, pharmacokinetics, clinical trials, and adverse reactions. Pharmacotherapy, 8(1):3-33. https://doi.org/10.1002/j.1875-9114.1988.tb04058.x

4.       Nielsen, OH, Maxwell, C, Hendel, J. (2014). IBD medications during pregnancy and lactation. Nat Rev Gastroenterol Hepatol, 11(2):116-27. https://doi.org/10.1038/nrgastro.2013.135

5.       Polk, RE, Healy, DP, Sahai, J, Drwal, L, Racht, E. (1989). Effect of ferrous sulfate and multivitamins with zinc on absorption of ciprofloxacin in normal volunteers. Antimicrob Agents Chemother, 33(11):1841-4. https://doi.org/10.1128/aac.33.11.1841

6.       Radwan, A, Zaid, AN, Jaradat, N, Odeh, Y. (2017). Food effect: The combined effect of media pH and viscosity on the gastrointestinal absorption of ciprofloxacin tablet. Eur J Pharm Sci, 101:100-106. https://doi.org/10.1016/j.ejps.2017.01.030

7.       Zhang, GF, Liu, X, Zhang, S, Pan, B, Liu, ML. (2018). Ciprofloxacin derivatives and their antibacterial activities. Eur J Med Chem, 146:599-612. https://doi.org/10.1016/j.ejmech.2018.01.078

Βρείτε περισσότερες πληροφορίες για την f-anazitisi εδώ.