Προγεστερόνη

Φυσιολογία

Ο καταµήνιος κύκλος της γυναίκας αποτελεί µια φυσιολογική διαδικασία η οποία γίνεται σε τρεις φάσεις:

Η πρώτη φάση (παραγωγική φάση) διαρκεί περίπου 11 ηµέρες και είναι η φάση εκείνη κατά την οποία παρατηρείται έντονος πολλαπλασιασµός των κυττάρων του ενδοµητρίου.

Η δεύτερη φάση (εκκριτική) διαρκεί περίπου 12 ηµέρες και είναι η φάση εκείνη κατά την οποία αυξάνεται η εκκριτική δραστηριότητα του ενδοµητρίου.

Η τρίτη φάση (εµµηνορροϊκή) διαρκεί περίπου 5 ηµέρες και είναι η φάση εκείνη κατά την οποία το µεγαλύτερο µέρος του ενδοµητρίου αποπίπτει µε τη διαδικασία που είναι γνωστή ως έµµηνη ρύση.

Γενικές πληροφορίες για την προγεστερόνη

Η προγεστερόνη είναι µια φυσική ορµόνη που ανήκει στην κατηγορία των στεροειδών. Εκκρίνεται κυρίως από το ωχρό σωµάτιο κατά τη δεύτερη φάση του καταµήνιου κύκλου. Σε περίπτωση εγκυµοσύνης, πέρα από την έκκρισή της σε µέτρια ποσά στην αρχή της, ο πλακούντας αναλαµβάνει την έκκρισή της σε µεγάλα ποσά µέχρι και το τέλος της κύησης.

Η δράση της προγεστερόνης συνίσταται:

• Στην ανάπτυξη των φθαρτογενών κυττάρων του ενδοµητρίου, τα οποία µε τη σειρά τους διαδραµατίζουν σηµαντικό ρόλο στη διατροφή του εµβρύου κατά τα πρώτα στάδια της ανάπτυξής του. Η προγεστερόνη συµβάλλει επίσης στην ανάπτυξη του κυήµατος ακόµα και πριν από την εµφύτευσή του, επειδή αυξάνει τις εκκρίσεις από τις σάλπιγγες και τη µήτρα για την παροχή των κατάλληλων θρεπτικών στοιχείων προς το έµβρυο.
n Στον περιορισµό της συσταλτότητας της µήτρας της εγκυµονούσας. Με τον τρόπο αυτό παρακωλύεται η εκδήλωση συστολών της µήτρας που θα οδηγούσε σε αυτόµατη έκτρωση.
• Στην υποβοήθηση των οιστρογόνων στην προπαρασκευή των µαστών για τη γαλουχία.

Ενδείξεις

• Ρύθµιση των ανωµαλιών του καταµήνιου κύκλου: προεµµηνορρυσιακό σύνδροµο, µηνοµητρορραγίες.
• Θεραπεία υποκατάστασης κατά τη µετεµµηνοπαυσιακή περίοδο σε συνδυασµό µε οιστρογόνα.
• Διαταραχές της ωοθυλακιορηξίας, ανωορηξία, στειρότητα, ωχρινική ανεπάρκεια λειτουργικής αιτιολογίας.

Πέρα από τις επίσηµες ενδείξεις, η προγεστερόνη χρησιµοποιείται στην εξωσωµατική γονιµοποίηση, συνήθως µετά την εµβρυοµεταφορά, για να υποστηριχθεί η ωχρινική φάση και εποµένως το περιβάλλον της µήτρας που θα υποδεχθεί το έµβρυο.

Αντενδείξεις και προφυλάξεις

• Υπέρταση.
• Επιληψία.
• Ιστορικό ή εν ενεργεία θροµβοεµβολική νόσος.
• Ηπατική ανεπάρκεια (το φάρµακο µεταβολίζεται στο ήπαρ).
• Κολπική αιµορραγία άγνωστης αιτιολογίας.
• Καρκίνος του µαστού.
• Καρκίνος των γεννητικών οργάνων (µε εξαίρεση τον καρκίνο του ενδοµητρίου).
• Θηλασµός.
• Υπερασβεστιαιµία (λόγω οστικών µεταστάσεων).

Γενικά, επειδή η χορήγηση προγεστερόνης µπορεί να οδηγήσει σε κατακράτηση υγρών, το φάρµακο πρέπει να χορηγείται µε προσοχή στις καταστάσεις που επηρεάζονται από αυτήν (υπέρταση, καρδιακή ανεπάρκεια, επιληψία, νεφρική ανεπάρκεια). Το φάρµακο πρέπει επίσης να χορηγείται µε προσοχή σε ασθενείς µε λανθάνοντα ή έκδηλο διαβήτη, σε ασθενείς µε ιστορικό κατάθλιψης, καθώς και σε ασθενείς που εµφανίζουν ηµικρανία.

Ανεπιθύµητες ενέργειες

• Ακµή.
• Κνησµός.
• Μεταβολή του σωµατικού βάρους (συνήθως αύξηση).
• Γαστρεντερικές διαταραχές.
• Μεταβολές της libido.
• Διαταραχές του κύκλου.
• Προεµµηνορροϊκά συµπτώµατα.
• Αύξηση της θερµοκρασίας του σώµατος.
• Αϋπνία ή υπνηλία.
• Κατάθλιψη.

Αλληλεπιδράσεις µε φάρµακα και τροφή

Η προγεστερόνη µπορεί να επηρεάσει την αποτελεσµατικότητα της βρωµοκρυπτίνης και να αυξήσει τα επίπεδα της κυκλοσπορίνης στο πλάσµα. Ο µεταβολισµός της προγεστερόνης µπορεί να επιταχυνθεί από τη ριφαµυκίνη και να ανασταλθεί από την κετοκοναζόλη. Mε αντιεπιληπτικά και φαινυλοβουταζόνη µειώνεται η δραστικότητά της. Τέλος, η σύγχρονη λήψη της προγεστερόνης µε τροφή αυξάνει τη βιοδιαθεσιµότητά της.

Δοσολογία και βέλτιστος τρόπος λήψης

200-300mg ηµερησίως σε δύο ισόποσες δόσεις ανά 12ωρο. Σε ωχρινική ανεπάρκεια η αγωγή εφαρµόζεται για 10 ηµέρες ανά κύκλο συνήθως από τη 17η-26η ηµέρα ή µέχρι την έλευση της περιόδου. Σε ορµονική υποκατάσταση χορηγείται τις 2 τελευταίες εβδοµάδες κάθε θεραπευτικής περιόδου.

Επισήµανση

Για την ελαχιστοποίηση των ανεπιθυµήτων ενεργειών, εάν δεν έχει ορίσει διαφορετικά ο γιατρός, συµβουλέψτε την ασθενή να λαµβάνει την κάψουλα πριν από τα γεύµατα και η βραδινή χορήγηση να γίνεται κατά την κατάκλιση.

Εµπορικά σκευάσµατα

• Utrogestan/Φαράν: sof. g. caps 100mg x 30, 2291.