Η φυματίωση ξαναγυρνά - Προσοχή στα παιδιά!

Περισσότεροι από 2 δισεκατομμύρια άνθρωποι (ή το 1/3 του πληθυσμού της γης) υπολογίζεται ότι έχουν μολυνθεί από το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης.

Ο Π.Ο.Υ. αναφέρει ότι το 2010 8,8 εκατομμύρια άνθρωποι νόσησαν και 1,8 εκατομμύρια έχασαν τη ζωή τους από τη νόσο.

Στην Ελλάδα η επίπτωση της φυματίωσης εμφανίζει πτωτική τάση, όπως συμβαίνει στις περισσότερες δυτικο-ευρωπαϊκές χώρες. Σύμφωνα με το ευρωπαϊκό CDC (ECDC), το 2009 η επίπτωση της φυματίωσης στη Ελλάδα ήταν 5,2/100.000 διασπορά της νόσου. Επειδή όμως πολλά περιστατικά δεν δηλώνονται ή διαφεύγουν, πιθανότατα η επίπτωση αυτή να είναι υψηλότερη. Το 2009 για πρώτη φορά η επίπτωση της νόσου στους μετανάστες ήταν μεγαλύτερη από αυτή των Ελλήνων.

Να αναφερθεί εδώ ότι οι περιοχές με υψηλότερη επίπτωση φυματίωσης είναι η περιοχή της Νότιας Σαχάρας, η νοτιοανατολική Ασία, η Ινδία και η Κίνα. Ενδιάμεση επίπτωση παρατηρείται στην κεντρική και νότια Αμερική και στην Ανατολική Ευρώπη.

Από το 1981 λειτουργεί ιατρείο φυματίωσης στο Νοσοκομείο Παίδων «Π & Α. Κυριακού» και αποτελεί κέντρο αναφοράς για παιδιά με φυματίωση για την ευρύτερη περιοχή των Αθηνών. Ο παιδικός πληθυσμός των Αθηνών υπολογίζεται σε 900.000 και αποτελεί το 50% περίπου του ελληνικού παιδικού πληθυσμού.

Το 2012, τα στελέχη της κλινικής δημοσίευσαν επιδημιολογικά στοιχεία επίπτωσης της νόσου για τα έτη 2000-2009 για την περιοχή των Αθηνών. Τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης συνοπτικά είναι:

• Η φυματίωση στα παιδιά στην περιοχή των Αθηνών παρουσιάζει σταδιακή μείωση.
• Τα παιδιά των μεταναστών εμφανίζουν υψηλότερα ποσοστά πνευμονικής και εξωπνευμονικής φυματίωσης.
• Η συχνότερη μορφή πνευμονικής φυματίωσης είναι αυτή της πυλαίας αδενίτιδας, ενώ από τις εξωπνευμονικές μορφές η τραχηλική λεμφαδενίτιδα.
• Τα περισσότερα παιδιά με θετικά Mantoux και θετικό ανοσοδιαγνωστικό τεστ πάσχουν από λανθάνουσα φυματιώδη μόλυνση, γεγονός που οφείλεται στην πρώιμη διάγνωση των ασυμπτωματικών παιδιών με δοκιμασία Mantoux.
• Τα ποσοστά αντοχής στα πρωτεύοντα αντιφυματικά φάρμακα παραμένουν χαμηλά και μόνο μεμονωμένες περιπτώσεις πολυανθεκτικής φυματίωσης έχουν περιγραφεί. 

Τι ισχύει σήμερα για το εμβόλιο της φυματίωσης BCG

Το μοναδικό εμβόλιο για την πρόληψη της φυματίωσης σήμερα είναι το BCG. Το εμβόλιο αυτό παρέχει προστασία από σοβαρές μορφές της νόσου, όπως την κεχροειδή φυματίωση ή τη μηνιγγίτιδα, αλλά η αποτελεσματικότητά του στην πρόληψη της πνευμονικής φυματίωσης του ενήλικα αμφισβητείται. Έτσι λοιπόν το εμβόλιο BCG δεν ανήκει στα εμβόλια ρουτίνας, αφού δεν ανήκει στα υποχρεωτικά εμβόλια του παιδικού πληθυσμού.

Δεδομένου ότι η επίπτωση της φυματίωσης στα παιδιά της Ελλάδας είναι χαμηλή, θα πρέπει να γίνεται επιλεκτικός εμβολιασμός με BCG κατά τη γέννηση των παιδιών που ανήκουν στις ομάδες αυξημένου κινδύνου: αθίγγανοι, Έλληνες καταγωγής από μουσουλμανική χώρα ή καταγωγής από την ανατολική Ευρώπη ή την πρώην ΕΣΣΔ, παιδιά μεταναστών και ιδιαίτερα όταν τα ίδια ή οι γονείς τους έχουν γεννηθεί σε χώρες όπου ενδημεί η φυματίωση. Όσα από τα παιδιά αυτά δεν έχουν εμβολιαστεί κατά τη γέννηση, θα πρέπει να εμβολιάζονται μετέπειτα σε οποιαδήποτε ευκαιρία.

Ένδειξη εμβολισμού έχουν επίσης όσα παιδιά έρχονται σε επαφή με ενήλικο πάσχοντα που δεν συμμορφώνεται στη θεραπεία ή πάσχει από πολυανθεκτική νόσο και η απομάκρυνση των παιδιών από αυτόν δεν είναι δυνατή, π.χ. πάσχουσες μητέρες και τα παιδιά τους.

Χρυσάνθη Λαθήρα, παιδίατρος, lathiraped@gmail.com

Σύμφωνα με ανακοίνωση του ΕΟΠΥΥ, "ο αντιφυματικός εμβολιασμός θα συνεχιστεί και τη φετινή περίοδο, καθώς η χώρα μας δεν πληροί τις προϋποθέσεις για τη διακοπή του, με βάση τις πρόσφατες οδηγίες της Διεθνούς Ένωσης κατά της Φυματίωσης και των νόσων του Αναπνευστικού (IUALATD) και του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (W.H.O.).

Κατά συνέπεια ο αντιφυματικός εμβολιασμός B.C.G. θα εξακολουθήσει να γίνεται όπως και τα προηγούμενα χρόνια, δηλαδή στην ηλικία των 6 ετών, αφού προηγουμένως γίνει έλεγχος με δερμοαντίδραση mantoux. Για όσα παιδιά δεν εμβολιάστηκαν για διάφορους λόγους στη συνιστώμενη ηλικία ο εμβολιασμός μπορεί να γίνει μέχρι την ηλικία των 12 ετών."