Πνευμονία: Η πρώτη αιτία θανάτου από λοιμώδη νοσήματα

Η πνευμονία είναι μια λοίμωξη του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος και περιλαμβάνεται στα 10 συχνότερα αίτια απώλειας ζωής όλων των ηλικιακών ομάδων, ενώ αποτελεί πρώτη αιτία θανάτου από λοιμώδη νοσήματα. Παρόλο που οι πνεύμονες εκτίθενται συνεχώς σε μικροβιακούς παράγοντες από τον ειπνεόμενο αέρα, αλλά και από μικροεισροφήσεις από το ανώτερο αναπνευστικό, οι κατώτεροι αεραγωγοί παραμένουν στείροι μικροβίων λόγω του πολυεπίπεδου αμυντικού συστήματος του αναπνευστικού. 

Η πνευμονία δημιουργείται από ανεπάρκεια του ανοσοποιητικού μηχανισμού, έκθεση σε παράγοντα υψηλής λοιμογόνου δύναμης, με είσοδο του παθογόνου στους πνεύμονες μέσω εισροφήσεων μικροβιακής χλωρίδας από το ανώτερο αναπνευστικό, λιγότερο συχνά μέσω εισπνοής μικροσταγονιδίων και σπανίως μέσω αιματογενούς διασποράς. Μπορεί να αφορά τον έναν ή και τους δύο πνεύμονες και προκαλείται από φλεγμονή των κυψελίδων και πλήρωση αυτών με φλεγμονώδες υλικό, με αποτέλεσμα τη δυσκολία στη μεταφορά του οξυγόνου στο αίμα. 

Τα κυριότερα παθογόνα είναι ο πνευμονιόκοκκος ή ιοί όπως της Covid-19, της γρίπης τύπου Α και Β και πιο σπάνια οι μύκητες. Όλοι κινδυνεύουν από πνευμονία, αλλά άτομα με υποκείμενα νοσήματα όπως αναπνευστικά, καρδιολογικά, κακοήθειες, ανοσοκατασταλμένοι είναι πιο ευάλωτα, όπως και άτομα μεγαλύτερης ηλικίας και παιδιά.

Τα κύρια συμπτώματα είναι πυρετός, βήχας με συνοδό απόχρεμψη, δύσπνοια, τα οποία, εάν επιμένουν, θα πρέπει να οδηγήσουν τον ασθενή σε επίσκεψη στον ιατρό για έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση.

H διάγνωση επιβεβαιώνεται μέσω κλινικής εξέτασης, ακτινογραφίας θώρακος, μικροβιολογικών εξετάσεων και καλλιέργεια πτυέλων. Ανίχνευση αντισωμάτων στον ορό χρησιμοποιούνται για τη διάγνωση συνήθως άτυπων πνευμονιών, ενώ ανίχνευση ειδικών αντισωμάτων στα ούρα είναι χρήσιμες για τη διάγνωση συγκεκριμένων παθογόνων. 

Η θεραπεία καθορίζεται με βάση τη βαρύτητα της πνευμονίας, σύμφωνα με την κρίση του ιατρού, δηλαδή, εάν θα θεραπευτεί στο σπίτι ή θα χρειαστεί νοσηλεία σε νοσοκομείο. Η κατ’ οίκον θεραπεία, πέραν της χορήγησης αντιβιοτικής αγωγής, απαιτεί επαρκή ξεκούραση, λήψη υγρών και αντιπυρετική αγωγή σε περίπτωση πυρετού. Η δε νοσηλεία στο νοσοκομείο απαιτεί ενδοφλέβια αντιβιοτική αγωγή, οξυγονοθεραπεία και υποστήριξη των λοιπών συστημάτων, ενώ δεν αποκλείεται και η εισαγωγή σε μονάδα εντατικής θεραπείας, εάν κριθεί απαραίτητο.

Η πρόληψη επιτυγχάνεται με τους εμβολιασμούς

Η πρόληψη είναι πολύ σημαντική και επιτυγχάνεται με εμβολιασμό έναντι του πνευμονιόκοκκου, της γρίπης και του κορονοϊού ετησίως, και προσφάτως έναντι του αναπνευστικού συγκυτιακού ιού (RSV), ο οποίος γίνεται κάθε δύο χρόνια και αφορά άτομα άνω των 75 ετών και άτομα 60-74 ετών με υποκείμενα νοσήματα. Ο εμβολιασμός κατά του πνευμονιόκοκκου συνιστάται σε όλες τις ηλικίες από 65 ετών και άνω και σε ηλικίες 18-65 ετών με υποκείμενα νοσήματα, όπως άτομα σε ανοσοκαταστολή, με χρόνια πνευμονοπάθεια, χρόνια καρδιοπάθεια (εξαιρείται η υπέρταση), σακχαρώδη διαβήτη, χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, αλκοολισμό και σε καπνιστές. Ο αντιγριπικός εμβολιασμός συνιστάται σε όλα τα άτομα από 60 ετών και άνω, καθώς και σε ηλικίες 18-60 ετών με υποκείμενα νοσήματα (άσθμα, ΧΑΠ), έγκυες, άτομα με νοσογόνο παχυσαρκία (ΔΜΣ>40kg/m²), κλειστούς πληθυσμούς, εργαζόμενους σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας, άτομα που βρίσκονται σε στενή επαφή με παιδιά < 6 μηνών ή διαβιούν με άτομα με υποκείμενο νόσημα.