Οι ανεπιθύμητες ενέργειες των φαρμάκων στο στόμα

Το 3-4% των ασθενών που νοσηλεύονται στα νοσοκομεία θα εμφανίσουν ανεπιθύμητες δερματοβλεννογόνιες αντιδράσεις από τα φάρμακα που λαμβάνουν για άλλη αιτία, όπως και το 5% όσων νοσηλεύονται σε δερματολογικά νοσοκομεία.

Ο βλεννογόνος του στόματος και το δέρμα αποτελούν τους πιο συχνούς «στόχους» των ανεπιθύμητων ενεργειών των φαρμάκων, συχνά λόγω ανοσολογικών παραγόντων, και φαίνεται πως η συστηματική λήψη πολλών φαρμάκων αυξάνει τον κίνδυνο.

Σύμφωνα με τον δρ Γιώργο Χ. Λάσκαρη, αναπληρωτή καθηγητή Στοματολογίας και αντιπρόεδρο της Ελληνικής Εταιρείας Κλινικής Στοματολογίας που μίλησε στα «ΝΕΑ», πιο πιθανοί στόχοι είναι οι γυναίκες και οι ηλικιωμένοι, ενώ τα φάρμακα που συνηθέστερα προκαλούν τέτοια προβλήματα είναι:

• αντιβιοτικά
• σουλφοναμίδες
• μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη
• αντιεπιληπτικά
• κυτταροστατικά
• φάρμακα για την πίεση και την πηκτικότητα του αίματος.

Οι ανεπιθύμητες ενέργειες μπορεί να εντοπίζονται τοπικά και περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τα εξής: αλλεργική στοματίτιδα, πληγές (μη ειδικές ελκωτικές βλάβες), διόγκωση ούλων, απολεπιστική χειλίτιδα, ξηροστομία, αλλαγή γεύσης, μόλυνση με τους μύκητες κάντιντα κλπ. Παρατηρούνται δε και συστηματικές εκδηλώσεις, π.χ. πολύμορφο ερύθημα.

«Πολλές από τις βλάβες στο στόμα προκαλούν πόνο, δυσκολία στη μάσηση και στην κατάποση, ενώ άλλες (π.χ. αγγειοοίδημα, σύνδρομο Stevens-Johnson, σύνδρομο Lyell, πέμφιγα) είναι πολύ σοβαρές, μπορεί να απαιτούν νοσηλεία και να απειλήσουν ακόμη και τη ζωή του ασθενούς», σημειώνει ο δρ Λάσκαρης.

Οδηγίες αντιμετώπισης

Όταν ένας ασθενής παρουσιάσει ξαφνικά συμπτώματα στο στόμα και το δέρμα, που χρονικά συμπίπτουν με τη λήψη φαρμακευτικής αγωγής, πρέπει να επικοινωνήσει αμέσως με το γιατρό που του χορήγησε το ύποπτο φάρμακο και στη συνέχεια με ειδικό στοματολόγο ή δερματολόγο.

Όπως πάντα, η έγκαιρη διάγνωση είναι απαραίτητη, ενώ η διακοπή του φαρμάκου που προκάλεσε την παρενέργεια μάλλον αναπόφευκτη.

Η διάγνωση γίνεται με βάση τη χρονολογική σειρά λήψης του φαρμάκου και των αντιδράσεων στο στόμα, τα κλινικά χαρακτηριστικά της βλάβης και φυσικά τις προηγούμενες αναφορές στη βιβλιογραφία για παρόμοιες αντιδράσεις από το ύποπτο φάρμακο. Στη συνέχεια –άμεσα– χορηγείται η ανάλογη θεραπευτική αγωγή.