Μπορεί να αλλάξει το μέλλον της υγείας και του φαρμακείου;

«Ο προσωπικός σύμβουλος υγείας τον ενημέρωσε ότι έπρεπε να επισκεφθεί το φαρμακείο. Τα φάρμακά του και τα συμπληρώματα διατροφής σε λίγες ημέρες έφταναν στο τέλος. Τα δεδομένα από τις έξυπνες φορητές συσκευές και το οικιακό σύστημα παρακολούθησης της υγείας είχαν ήδη αποσταλεί στον φαρμακοποιό του. Εκείνος με τη βοήθεια του συστήματος τεχνητής νοημοσύνης θα διαμόρφωνε τη φαρμακευτική αγωγή και θα του πρότεινε τα συμπληρώματα διατροφής που ήταν απαραίτητα για τον επόμενο μήνα.

Στο φαρμακείο σκάναρε το barcode της κάρτας υγείας. Ο αυτοματοποιημένος ρομποτικός μηχανισμός συνέλεξε τα φάρμακα που συνταγογράφησε ηλεκτρονικά ο γιατρός, καθώς και τα συμπληρώματα που επέλεξε ο φαρμακοποιός. Αμέσως μετά ακολούθησε η καθιερωμένη ενημέρωση σχετικά με την εξέλιξη της θεραπείας, η οποία ήταν εξατομικευμένη. Ο φαρμακοποιός τον ενημέρωσε για κάποιες αλλαγές στο δοσολογικό σχήμα και του πρότεινε τα απαραίτητα συμπληρώματα. Αμέσως μετά ανανέωσαν το ραντεβού τους για τον επόμενο μήνα».

Το παραπάνω αποτελεί σκηνή από ένα φανταστικό μέλλον που η λειτουργία του φαρμακείου, η παραλαβή φαρμάκων και η αγορά συμπληρωμάτων διατροφής θα αλλάξει σημαντικά. Πόσο μακρινό είναι όμως αυτό το μέλλον; Η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι κάτι καινούργιο για τον τομέα της υγείας. Την τελευταία δεκαετία παρακολουθούμε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον την εφαρμογή της σε συστήματα που υπόσχονται ότι θα αλλάξουν ριζικά τον τρόπο με τον οποίο προάγουμε την υγεία. Στην Ιατρική οι τομείς που χρησιμοποιούν δεδομένα απεικόνισης, όπως η ογκολογία και η μαστογραφία, ήδη εφαρμόζουν συστήματα τεχνητής νοημοσύνης με θετικά αποτελέσματα.

Και στο χώρο του φαρμάκου όμως, η χρήση αυτής της τεχνολογίας δεν είναι κάτι καινούργιο. Τα πρώτα φάρμακα που σχεδιάστηκαν με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης βρίσκονται ήδη σε κλινικές δοκιμές. Ο σχεδιασμός και η ανακάλυψη νέων φαρμάκων μπορεί να γίνει ταχύτερα και με χαμηλότερο κόστος. Θα περάσουν χρόνια μέχρι να δούμε αυτά τα φάρμακα στα ράφια των φαρμακείων, αλλά η τεχνολογία θα αλλάξει τη φαρμακοβιομηχανία από τα πρώτα στάδια σχεδιασμού ενός φαρμάκου έως και την παραλαβή του από το φαρμακείο.

Η Gen Z δεν θα λαμβάνει τα φάρμακα με τον ίδιο τρόπο που έκαναν οι προηγούμενες γενιές. Η γενιά που χρησιμοποιεί έξυπνες συσκευές έχει πλέον στη διάθεσή της ένα σωρό δεδομένα που απομένει κάποιος να τα αναλύσει και να τα επεξεργαστεί για να διαμορφώσει εξατομικευμένες θεραπείες με βέλτιστα αποτελέσματα. Η συλλογή των δεδομένων από τους ασθενείς, η ανάλυση και η επεξεργασία τους ήταν κάποτε διαδικασία που απαιτούσε χρόνο και ήταν εύκολο να προκύψουν ανθρώπινα λάθη. Η ανάπτυξη όμως αυτών των συστημάτων τα κάνει όλα αυτά ευκολότερα. Επίσης γίνεται πλέον εφικτή η πρώιμη διάγνωση, δίνοντας τη δυνατότητα για άμεσες και αποτελεσματικότερες θεραπείες.

Μέσω των φορητών συσκευών και των οικιακών συστημάτων παρακολούθησης της υγείας, είμαστε πλέον σε θέση να παρακολουθούμε τους ασθενείς 24 ώρες το 24ωρο, 7 ημέρες την εβδομάδα, συλλέγοντας πολύτιμα δεδομένα. Η ανάλυση και επεξεργασία αυτών των δεδομένων μπορεί να βοηθήσει τους ασθενείς να αποτρέψουν την εμφάνιση χρόνιων νόσων (όπως καρδιακές παθήσεις, υπέρταση, διαβήτη), ελαχιστοποιώντας σοβαρές επιπλοκές και συμβάλλοντας σημαντικά στη βελτίωση της υγείας καθώς και στη μείωση της υγειονομικής δαπάνης.

Οι φαρμακοποιοί πρέπει να επαναπροσδιορίσουν τη θέση τους, έχοντας πολλά περισσότερα να προσφέρουν στους ασθενείς τους. Έχουν λάβει υψηλού επιπέδου εκπαίδευση, είναι σε καθημερινή επαφή με τους ασθενείς και διαχειρίζονται ένα μεγάλο όγκο δεδομένων. Παρ’ όλα αυτά δεν έχουν τα κατάλληλα εργαλεία και τον απαραίτητο χρόνο για να διαχειριστούν όλα αυτά τα δεδομένα προς όφελος των ασθενών τους.

Με τη συνεχόμενη αύξηση της υπολογιστικής δύναμης σε συνδυασμό με μεγαλύτερο όγκο πληροφοριών, τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης θα μπορούν να επεξεργαστούν αυτά τα δεδομένα και να βοηθήσουν τον φαρμακοποιό να αποφασίσει ποια θα είναι η καλύτερη θεραπευτική επιλογή για έναν συγκεκριμένο ασθενή.

Το φαρμακείο του μέλλοντος θα έχει διαφορετική εμφάνιση και αναβαθμισμένο ρόλο. Δεν θα περιορίζεται στην παροχή φαρμάκων, αλλά θα αποτελεί σημείο όπου οι ασθενείς θα μπορούν να επισκεφτούν για να πραγματοποιήσουν ένα βασικό έλεγχο της κατάστασης της υγείας τους, καθώς και να λάβουν εξατομικευμένες θεραπείες βασισμένες στο προφίλ τους.

Το σύστημα φαρμακευτικής περίθαλψης στη χώρα μας παρουσιάζει αδυναμίες, ενώ παράλληλα η αύξηση των δαπανών διαβίωσης έχει υπονομεύσει τις προσπάθειες πρόληψης παραγόντων κινδύνου για την υγεία. Οι ασθενείς λαμβάνουν καθυστερημένα τα φάρμακά τους με αρνητικά αποτελέσματα για την υγεία. Οι αδυναμίες αυτές τονίζουν την ανάγκη για εκσυγχρονισμό με σκοπό την αυτοματοποίηση και βελτιστοποίηση των υπηρεσιών. Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να συμβάλλει προς αυτήν την κατεύθυνση και να αποδειχθεί ιδιαίτερα αποτελεσματική στον τομέα αυτό. Η πανδημία της Covid-19 έδειξε ότι οι φαρμακοποιοί είμαστε σε ετοιμότητα. Δεν πρέπει να φοβηθούμε, αλλά να κατανοήσουμε αυτές τις τεχνολογίες έτσι ώστε να τις χρησιμοποιήσουμε προς όφελός μας, αποκλείοντας τους πιθανούς κινδύνους.

Πηγή: Φαρμακευτικός Κόσμος #193