Καταπολεμώντας τον εθισμό στη νικοτίνη με τη βοήθεια της f-anazitisi

Το κάπνισμα χαρακτηρίζεται ως χρόνια εξαρτησιογόνος διαταραχή που αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα δημόσιας υγείας παγκοσμίως. Θεωρείται η κορυφαία αιτία θανάτου και σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ. υπάρχουν >1,1 δισεκατομμύρια καπνιστές στον κόσμο, με >7 εκατομμύρια θανάτους ετησίως να σχετίζονται με τις άμεσες επιπτώσεις του καπνού⁽¹⁾.

Η Ελλάδα βρίσκεται 3^η μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ στην κατάταξη με τα υψηλότερα ποσοστά καπνιστών, όμως η πρόθεση για διακοπή του καπνίσματος αυξάνεται σταδιακά⁽³⁾. Ωστόσο, οι καπνιστές γενικά δεν μπορούν να διακόψουν το κάπνισμα χωρίς βοήθεια, κυρίως επειδή αναπτύσσουν εθισμό στη νικοτίνη⁽²⁾.

Διαφορετικές φαρμακολογικές στρατηγικές είναι διαθέσιμες για τη θεραπεία της εξάρτησης από το κάπνισμα. Αυτές θα πρέπει να συνδέονται με μη φαρμακολογικές στρατηγικές, όπως η συμβουλευτική, οι οποίες αποτελούν επικυρωμένες προσεγγίσεις για την προώθηση της διαδικασίας διακοπής του καπνίσματος⁽²⁾.

Η εξάρτηση από τη νικοτίνη

Ο εθισμός στη νικοτίνη είναι μια χρόνια, υποτροπιάζουσα διαταραχή που χρειάζεται μακροχρόνια διαχείριση και εντατική θεραπευτική προσέγγιση, όπως και άλλες χρόνιες ασθένειες⁽²⁾.

Ο μηχανισμός που ευθύνεται για την ανάπτυξη εξάρτησης και την επακόλουθη χρόνια και επαναλαμβανόμενη χρήση στηρίζεται στη φαρμακοδυναμική της νικοτίνης. Η νικοτίνη συνδέεται με συγκεκριμένους υποδοχείς ακετυλοχολίνης στο ΚΝΣ και διεγείρει την απελευθέρωση νευροτροποποιητών (κυρίως ντοπαμίνης) που προάγουν την ευχαρίστηση και έτσι διαιωνίζουν την κατανάλωση⁽²⁾.

Φαρμακευτική αγωγή για τη διακοπή του καπνίσματος

Υπάρχουν διαθέσιμα φαρμακευτικά σκευάσματα για την καταπολέμηση της σωματικής εξάρτησης από τα προϊόντα καπνού, τα οποία ανήκουν σε 2 βασικές κατηγορίες, τη θεραπεία υποκατάστασης με νικοτίνη και τα σκευάσματα που δεν περιέχουν νικοτίνη⁽³⁾.

Θεραπεία υποκατάστασης με νικοτίνη (NRTs)

Η θεραπεία υποκατάστασης με νικοτίνη περιλαμβάνει σκευάσματα που έχουν σχεδιαστεί για απορρόφηση μέσω του στοματικού βλεννογόνου (π.χ. τσίχλες, παστίλιες, υπογλώσσια δισκία κ.ά.), του ρινικού βλεννογόνου (σπρέι) ή του δέρματος (διαδερμικά έμπλαστρα). Ο στόχος της θεραπείας υποκατάστασης με νικοτίνη είναι να αντικαταστήσει τη νικοτίνη που θα λάμβανε το άτομο που καπνίζει, βελτιώνοντας τη στέρηση⁽²⁾. Οι διαφορές στην άμεση επίδραση και στην αποτελεσματικότητα της δράσης της νικοτίνης στον οργανισμό, μέσα από τις διαφορετικές διαθέσιμες μορφές χορήγησης (π.χ. η τσίχλα και η παστίλια χορηγούν ταχύτερα νικοτίνη) δίνουν στον καπνιστή τη δυνατότητα επιλογής ανάλογα με τις ανάγκες του⁽³⁾.

Βαρενικλίνη & Κυτισινικλίνη

Η βαρενικλίνη και η κυτισινικλίνη είναι και οι δύο μερικοί αγωνιστές των υποδοχέων νικοτίνης. Ενεργοποιούν τους νικοτινικούς υποδοχείς στον εγκέφαλο, οι οποίοι συνήθως ενεργοποιούνται από τη νικοτίνη για την απελευθέρωση ντοπαμίνης και εμποδίζουν τη νικοτίνη να ενεργοποιήσει περαιτέρω αυτούς τους υποδοχείς⁽²⁾.

Τα τρέχοντα στοιχεία υποδηλώνουν ότι και οι δύο δραστικές ουσίες αποτελούν αποτελεσματικές θεραπείες διακοπής, με τη βαρενικλίνη να έχει ιστορικά χρησιμοποιηθεί εκτενέστερα παγκοσμίως και να έχει θεωρηθεί βασικό φάρμακο από τον Π.Ο.Υ. Ωστόσο, η κυτισινικλίνη  έχει αναγνωριστεί ως μια δυνητικά ελκυστική θεραπευτική επιλογή λόγω του χαμηλότερου κόστους της σε σχέση με άλλες θεραπείες διακοπής του καπνίσματος⁽²⁾. 

Βουπροπιόνη

Η βουπροπιόνη ανήκει στις αντικαταθλιπτικές θεραπείες που έχουν επίσης χρησιμοποιηθεί για τη διακοπή του καπνίσματος⁽²⁾. Η χορήγηση αντικαταθλιπτικών κατά τη διαδικασία διακοπής του καπνίσματος μπορεί να είναι ωφέλιμη για δύο κύριους λόγους⁽³⁾:

Η αποχή από τη νικοτίνη ενδέχεται να προκαλέσει ή να αποκαλύψει καταθλιπτική συμπτωματολογία, ιδιαίτερα σε άτομα με προδιάθεση για διαταραχές διάθεσης.

Η νικοτίνη παρουσιάζει ήπιες αντικαταθλιπτικές ιδιότητες, γεγονός που συμβάλλει στη διατήρηση της εξάρτησης. Τα αντικαταθλιπτικά μπορούν να υποκαταστήσουν αυτήν τη νευροχημική επίδραση.

Λαμβάνοντας υπόψη ότι το κάπνισμα, σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ., είναι μια χρόνια νόσος, η λήψη οργανωμένης βοήθειας για τη διακοπή του καπνίσματος είναι ιδιαίτερα σημαντική. Ο ρόλος των επαγγελματιών υγείας είναι αρκετά σημαντικός, καθώς η διακοπή του καπνίσματος που γίνεται με την υποστήριξή τους έχει 40-60% αποτελεσματικότητα⁽³⁾.

Στην f-anazitisi και την ενότητα «Το Φάρμακο με μια ματιά» υπάρχουν διαθέσιμες όλες οι πληροφορίες για τα προαναφερθέντα σκευάσματα, συμπεριλαμβανομένης της δοσολογίας, του προφίλ ασφαλείας και της χρήσης κατά τις περιόδους κύησης και γαλουχίας.

Πηγές:

García-Gómez, L, Hernández-Pérez, A, Noé-Díaz, V, Riesco-Miranda, JA, Jiménez-Ruiz, C. (2019). SMOKING CESSATION TREATMENTS: CURRENT PSYCHOLOGICAL AND PHARMACOLOGICAL OPTIONS. Rev Invest Clin, Rev Invest Clin, 71(1):7-16. https://doi.org/10.24875/ric.18002629

Giulietti, F, Filipponi, A, Rosettani, G, Giordano, P, Iacoacci, C, Spannella, F, Sarzani, R. (2020). Pharmacological Approach to Smoking Cessation: An Updated Review for Daily Clinical Practice. High Blood Press Cardiovasc Prev, 27(5):349-362. https://doi.org/10.1007/s40292-020-00396-9

National Public Health Organization. https://eody.gov.gr/plirofories-gia-to-kapnisma-kai-ti-diakopi-toy/