Εμβολιασμός κατά την κύηση: Τι πρέπει να γνωρίζετε

Η εγκυμοσύνη είναι μια περίοδος αυξημένης ευπάθειας σε λοιμώξεις και ο εμβολιασμός των εγκύων έχει αναγνωριστεί ως η βέλτιστη στρατηγική για την προστασία της υγείας της μητέρας, του εμβρύου και του βρέφους, με αποτέλεσμα ένα τριπλό όφελος^(1,4). Το όφελος του μητρικού εμβολιασμού για τα βρέφη αποδείχθηκε για πρώτη φορά το 1879, όταν αναγνωρίστηκε ότι τα βρέφη που γεννήθηκαν από γυναίκες που ανοσοποιήθηκαν έναντι του ιού της δαμαλίτιδας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ήταν άνοσα στην ευλογιά κατά την πρώιμη ζωή⁽¹⁾. 

Ο εμβολιασμός κατά την εγκυμοσύνη αναγνωρίζεται ευρέως ως απαραίτητο συστατικό του ολοκληρωμένου πακέτου προγεννητικής φροντίδας, με πολλές ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, να ακολουθούν τις σχετικές οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ.) και των Κέντρων Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων⁽⁴⁾. Στην παρακάτω εικόνα και σύμφωνα με τη νέα εγκύκλιο του υπουργείου Υγείας για το «Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών Ενηλίκων 2025», όπως αυτό διαμορφώθηκε από την Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών, παρουσιάζονται τα εμβόλια που συνιστώνται ή αντενδείκνυνται κατά την περίοδο της κύησης⁽³⁾:

Εμβόλια που συνιστώνται στην κύηση

Γενικά, τα εμβόλια που θεωρούνται ασφαλή για χορήγηση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης περιλαμβάνουν εμβόλια με νεκρούς ή αδρανοποιημένους ιούς, εμβόλια με υπομονάδες πρωτεΐνης, εμβόλια που περιέχουν τοξοειδή και τα συζευγμένα εμβόλια⁽¹⁾. Αναλυτικότερα, συνιστάται σε όλες τις εγκύους⁽²⁾:

· Εμβολιασμός έναντι της γρίπης με το αδρανοποιημένο εμβόλιο, ανεξαρτήτως ηλικίας κύησης.

• Εμβολιασμός έναντι του τετάνου, διφθερίτιδας και κοκκύτη σε κάθε κύηση με το εμβόλιο Tdap ή επί ελλείψεως αυτού με το Tdap-IPV, ιδανικά μεταξύ 27ης και 36ης εβδομάδας κύησης.
• Εμβολιασμός έναντι του RSV σε κάθε κύηση, μεταξύ 32ης και 36ης εβδομάδας κύησης κατά τους μήνες εποχιακής έξαρσης του RSV (Σεπτέμβριο - Μάρτιο). Εντούτοις, ενθαρρύνεται ο εμβολιασμός καθ' όλη τη διάρκεια του έτους.
• Εμβολιασμός έναντι του SARS-CoV2 με εμβόλιο mRNA, ανεξαρτήτως ηλικίας κύησης, καθώς και χορήγηση επικαιροποιημένων και αναμνηστικών δόσεων μετά το πέρας 3 μηνών από την ολοκλήρωση του εμβολιαστικού σχήματος και 3 μηνών από τη νόσηση από τον SARS-CoV-2 για όσο χρονικό διάστημα η νόσος ενδημεί στην Ελλάδα.

Σε ομάδες υψηλού κινδύνου συνιστάται ο εμβολιασμός με τα εμβόλια έναντι της ηπατίτιδας Α και Β⁽²⁾.

Εμβόλια που αντενδείκνυνται στην κύηση

Τα εμβόλια που περιέχουν ζωντανούς εξασθενημένους ιούς γενικά δεν θεωρούνται ασφαλή λόγω του θεωρητικού κινδύνου συγγενούς λοίμωξης και του πιθανού αυξημένου κινδύνου αποβολής⁽¹⁾.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το παραπάνω πρόγραμμα εμβολιασμών, αντενδείκνυται η ανοσοποίηση εγκύων γυναικών με τα⁽³⁾:

• Εμβόλιο έναντι της ερυθράς, της ιλαράς και της παρωτίτιδας (MMR).
• Εμβόλιο έναντι της ανεμοβλογιάς.

Σε περιπτώσεις έκθεσης στους ανωτέρω ιούς κατά τη διάρκεια της κύησης, οι έγκυες γυναίκες χρήζουν αγωγής με ανοσοσφαιρίνη⁽²⁾.

Ευαισθητοποίηση & εκπαίδευση για τον εμβολιασμό

Παρά τα οφέλη του εμβολιασμού, η χαμηλή εμπιστοσύνη στα εμβόλια παραμένει ένα σημαντικό εμπόδιο για την εμβολιαστική κάλυψη των εγκύων γυναικών παγκοσμίως⁽¹⁾. Αρκετές μελέτες έχουν διερευνήσει τους παράγοντες που επηρεάζουν την διστακτικότητα του εμβολιασμού κατά την εγκυμοσύνη. Αυτές οι έρευνες έχουν εντοπίσει ορισμένους παράγοντες, όπως ο φόβος ανεπιθύμητων ενεργειών και η έλλειψη εμπιστοσύνης στην ασφάλεια των εμβολίων, καθώς επίσης και η έλλειψη συστάσεων από τους επαγγελματίες υγείας⁽⁴⁾. Συνεπώς, κρίνεται επιτακτική η εκπαίδευση και η εφαρμογή εξατομικευμένων εκπαιδευτικών παρεμβάσεων σχετικά με τον εμβολιασμό, ακόμη και για τους επαγγελματίες υγείας⁽⁴⁾. Στο πλαίσιο της ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, έχει θεσπιστεί η Εβδομάδα Εμβολιασμών, που σε ευρωπαϊκό επίπεδο εορτάζεται από τις 27 Απριλίου έως τις 3 Μαΐου, και αναδεικνύει τη σημασία της πρόληψης μέσω του εμβολιασμού για όλες τις ηλικιακές ομάδες, συμπεριλαμβανομένων των εγκύων γυναικών.

Στην f-anazitisi και την ενότητα «Το Φάρμακο με μια ματιά» υπάρχουν διαθέσιμες όλες οι πληροφορίες για τα προαναφερθέντα εμβόλια, συμπεριλαμβανομένης της δοσολογίας, του προφίλ ασφαλείας, των συνθηκών συντήρησης, και της χρήσης κατά τις περιόδους κύησης και γαλουχίας.

Πηγές

1. Etti, M, Calvert, A, Galiza, E, Lim, S, Khalil, A, Le Doare, K, Heath, PT. (2022). Maternal vaccination: a review of current evidence and recommendations. Am J Obstet Gynecol, 226(4):459-474. https://doi.org/10.1016/j.ajog.2021.10.041

2. Hellenic Society for Infectious Diseases. https://www.loimoxeis.gr/%ce%b1%ce%bd%ce%bf%cf%83%ce%bf%cf%80%ce%bf%ce%af%ce%b7%cf%83%ce%b7-%ce%ba%ce%b1%cf%84%ce%ac-%cf%84%ce%b7%ce%bd-%ce%ba%cf%8d%ce%b7%cf%83%ce%b7/

3. Ministry of Health (Greece). https://www.moh.gov.gr/articles/health/dieythynsh-dhmosias-ygieinhs/emboliasmoi/ethniko-programma-emboliasmwn-epe-enhlikwn/13219-ethniko-programma-emboliasmwn-enhlikwn-2025-xronodiagramma-kai-systaseis

4. Properzi, S, Carestia, R, Birettoni, V, Calesso, V, Marinelli, B, Scapicchi, E, Brillo, E, et al. (2024). Vaccination of pregnant women: an overview of European policies and strategies to promote it. Front Public Health, 12:1455318. https://doi.org/10.3389/fpubh.2024.1455318