Yπέρταση

Πίεση του αίματος είναι η «δύναμη» που αυτό ασκεί στα τοιχώματα των αρτηριών κατά την κυκλοφορία του. Ως υπέρταση ορίζεται η παθολογικά υψηλή αρτηριακή πίεση του αίματος (συστολική > 140 mm Hg ή διαστολική > 90 mm Hg).

Ιδιοπαθής υπέρταση: δεν υπάρχει εμφανές αίτιο της αύξησης της πίεσης.

Δευτεροπαθής υπέρταση: αντιστοιχεί στο 5-10% των ασθενών με υπέρταση και οφείλεται σε συγκεκριμένα αίτια, όπως:
• παρεγχυματική νόσο των νεφρών
• νεφρική ανεπάρκεια
• ασθένεια των επινεφριδίων-φαιοχρωμοκύτωμα, υπεραλδοστερονισμό
• χρήση συγκεκριμένων φαρμάκων
• λήψη από το στόμα αντισυλληπτικών
• νόσο του θυρεοειδή (υποθυρεοειδισμό, υπερθυρεοειδισμό, υπερπαραθυρεοειδισμό)
• άπνοια του ύπνου
• στένωση ισθμού αορτής
• εγκυμοσύνη κ.ά.

Κακοήθης υπέρταση: η πιο απειλητική μορφή υπέρτασης. Χαρακτηρίζεται από οίδημα της οπτικής θηλής και αγγειακές αιμορραγικές βλάβες, υπερτροφία της αριστεράς κοιλίας κ.ά. Η τιμή της διαστολικής πίεσης συχνά είναι ≥ 130 mm Hg και συνοδεύεται από δραματικά συμπτώματα, όπως έντονο πονοκέφαλο, σύντομη αναπνοή, στηθάγχη, ναυτία και έμετο, θολή όραση ή και τύφλωση, παροξυσμούς και απώλεια συνείδησης. Αποτελεί επείγουσα ιατρική κατάσταση.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής η υπέρταση είναι συνηθέστερη στους Αφροαμερικάνους, αφού σε σχέση με άλλες ομάδες οι νέγροι:
• Εμφανίζουν υπέρταση σε νεαρότερη ηλικία.
• Έχουν σοβαρότερη μορφή υπέρτασης.
• Είναι συχνότερος ο θάνατος από έμφραγμα, καρδιακή νόσο ή νεφρική ανεπάρκεια.

• Υπερβολικό βάρος.
• Ηλικία > 45 ετών για τους άνδρες.
• Ηλικία > 55 ετών για τις γυναίκες.
• Οικογενειακό ιστορικό στην υπέρταση.
• Ύπαρξη προ-υπέρτασης (120-139/80-89 mmHg).

'Αλλοι παράγοντες που επιβαρύνουν είναι:
• Λήψη υπερβολικής ποσότητας άλατος.
• Κατάχρηση οινοπνευματωδών ποτών.
• Κάπνισμα.
• Μη επαρκής λήψη καλίου.
• Έλλειψη σωματικής άσκησης.
• Λήψη συγκεκριμένων φαρμάκων π.χ. στεροειδή, αμφεταμίνες.|
• Συνεχές άγχος.

Συμπτώματα που καθιστούν την υπέρταση επείγουσα ιατρική κατάσταση

Η υπέρταση φέρεται ως «σιωπηλός δολοφόνος».

Θεωρείται επείγουσα ιατρική κατάσταση, όταν υπάρχουν τα παρακάτω συμπτώματα:
• Θωρακικός πόνος.
• Σύγχυση, δυσκολία στην ομιλία, παροξυσμός ή μερική αδυναμία.
• Προβλήματα στην όραση.
• Σύντομη αναπνοή.
• Έντονος πόνος στην πλάτη και το υπογάστριο.
• Πονοκέφαλος, οίδημα στα κάτω άκρα ή παροξυσμός κατά την κύηση.
• Υπερβολικά υψηλή αρτηριακή πίεση.

Επιπλοκές που μπορεί να προκληθούν από την υπέρταση είναι:
• Αθηροσκλήρωση (στένωση του αυλού των αρτηριών).
• Προσβολή (αιμορραγία ή θρόμβος αίματος στον εγκέφαλο).
• Ανεύρυσμα (επικίνδυνη διάταση κεντρικής αρτηρίας που μπορεί να οδηγήσει σε ρήξη).
• Έμφραγμα.
• Καρδιακή ανεπάρκεια.
• Νεφρική ανεπάρκεια.
• Οφθαλμική βλάβη.

Βήματα που μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη της υπέρτασης είναι:
• Διατήρηση σωστού σωματικού βάρους.
• Φυσική δραστηριοποίηση (π.χ. περπάτημα 30 λεπτών την ημέρα).
• Υγιεινή διατροφή με έμφαση στα φρούτα, λαχανικά και τρόφιμα χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά και αποφυγή έτοιμων φαγητών που είναι πλούσια σε αλάτι και νάτριο.
• Μείωση ή διακοπή του καπνίσματος.
• Σωστή διαχείριση του άγχους - θεραπεία χαλάρωσης.
• Κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών με μέτρο.

Το οινόπνευμα φαίνεται ότι είναι «φίλος» αλλά και «απειλή» της καρδιάς και του κυκλοφορικού συστήματος.
Κατάχρηση οινοπνεύματος (περισσότερο από 3 φορές την ημέρα) προκαλεί και επιδεινώνει την υπέρταση ενώ την καθιστά πιο ανθεκτική σε θεραπεία. Επίσης εμφανίζει συχνότερα εμφράγματα, ανωμαλίες στον καρδιακό ρυθμό και καρδιακή ανεπάρκεια.
Ήπια ή ελεγχόμενη χρήση οινοπνεύματος εμφανίζει ευεργετική δράση στην καρδιά και το κυκλοφορικό σύστημα.
'Ανθρωποι που καταναλώνουν με μέτρο οινόπνευμα σε σχέση με εκείνους που δεν το λαμβάνουν καθόλου, εμφανίζουν λιγότερα εμφράγματα και μεγαλύτερη διάρκεια ζωής.
Ως ασφαλής και ευεργετική θεωρείται η κατανάλωση δύο ποτών την ημέρα για τους άνδρες και ενός για τις γυναίκες.
Πρέπει να λαμβάνονται όμως υπόψη και οι ανεπιθύμητες ενέργειες του οινοπνεύματος, αφού προκαλεί βλάβη στο ήπαρ, στομαχικό ερεθισμό και αμνησία ενώ μπορεί να βλάψει και την εγκυμοσύνη.

Στόχος είναι ο έλεγχος της υπέρτασης με τις ελάχιστες παρενέργειες.

Φάρμακα που χορηγούνται στην υπέρταση

• Αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτασίνης (καλά ανεκτοί με χαμηλή συχνότητα παρενεργειών)

• Εναλαπρίλη (enalapril maleate), Renitec tab.
5 mg
• Καπτοπρίλη (captopril), Capoten tab. 25 mg
• Κιναπρίλη (quinapril), Accupron f.c. tab. 5 mg
• Ραμιπρίλη (ramipril), Triatec tab. 1,25 mg, tab. 2,5 mg, tab. 5 mg
• Περινδοπρίλη (perindopril), Coversyl tab. 4 mg

• Ανταγωνιστές των υποδοχέων της αγγειοτασίνης ΙΙ

• Βαλσαρτάνη (valsartan), Diovan caps. 80 mg, 160 mg
• Ιρβεσαρτάνη (irbesartan), Aprovel tab. 150 mg, tab. 300 mg, Karvea tab. 150 mg, tab. 300 mg
• Λοσαρτάνη (losartan potassium), Cozaar f. c. tab. 50 mg
• Καντεσαρτάνη (candesartan cilexetil), Atacand tab., 4 mg, 8 mg, 16 mg

• α-Αδρενεργικοί αποκλειστές

• Τεραζοσίνη (terazosin), Hytrin tab. 2 mg, 5 mg

•  Νιτρώδη και ανταγωνιστές του ασβεστίου (άμεσα αρτηριδιακά αγγειοδιασταλτικά)

• Γλυκερίνη τρινιτρική, Pancoran tts 5 mg/24hrs
• Ισοσορβίτης μονονιτρικός (isosorbide mononitrate), Imdur s. r. f. c. tab. 60 mg
• Αμλοδιπίνη (amlodipine Besilate), Norvasc caps., 5 mg, 10 mg
• Διλτιαζέμη υδροχλωρική (diltiazem HCl), TildiemI tab. 60 mg, s. r. c. tab. 90 mg, 120 mg, cap. sr. 200 mg
• Λασιδιπίνη (lacidipine), Lacipil f. c. tab. 4 mg, Motens f. c. tab. 4 mg
• Νιμοδιπίνη (nimodipine), Nimotop f. c. tab. 30 mg
• Νιφεδιπίνη (nifedipine), Adalat con. r. tab. 30 mg, 60 mg

• Διουρητικά (προτιμώνται οι θειαζίδες έναντι των διουρητικών της αγκύλης λόγω της μακρότερης δράσης τους)

• Ινδαπαμίδη (indapamide), Fludex s. c. tab. 2.5 mg
• Φουροσεμίδη (furosemide), Lasix tab. 40 mg, e.c.cap. 30 mg

• Αντιυπερτασικά με κεντρική δράση

• Κλονιδίνη (clonidine), Catapresan tab. 0,150 mg
• Μεθυλντόπα (methyldopa), Aldomet f. c. tab., 250 mg
• Μοξονιδίνη (moxonidine), Fisiotens f. c. tab. 0,2 mg, 0,3 mg