Φαρμακευτικός Κόσμος, Τεύχος #135

ï ãéáôñüò... âïçèüò 42 Ποιες είναι οι συνηθέστερες αλλεργικές αντιδρά- σεις που εμφανίζονται το καλοκαίρι και πώς εκδη- λώνονται; Ένας από τους κανόνες της Αλλεργιολογίας είναι ότι όσο πιο πολύ εκτίθεται κανείς σε αλλεργιογόνους παράγοντες, τόσο πιο πιθανό είναι να εμφανίσει αλ- λεργίες. Η εποχή του καλοκαιριού χαρακτηρίζεται από ορισμένες ειδικές εκδηλώσεις που οφείλονται αφενός στην αυξημένη έκθεση λόγω τρόπου ζωής, αφετέρου στην καθ’ υπεροχή ύπαρξη την εποχή αυτή ειδικών αλ- λεργιογονικών παραγόντων. Καταρχάς το καλοκαίρι πολλαπλασιάζονται τα κρού- σματα αλλεργίας σε υμενόπτερα, δηλαδή μέλισσες και σφήκες. Η αντίδραση μετά από νυγμό ποικίλλει και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες (κυριότερος από τους οποίους είναι το είδος της αντίδρασης σε προη- γούμενο νυγμό από το ίδιο έντομο). Στην καλύτερη πε- ρίπτωση δεν παρατηρείται τίποτα ή εμφανίζεται τοπικά οίδημα και πόνος που μπορεί να κρατήσει 2-3 ημέρες. Πιο βαρειά είναι η γενικευμένη δερματική αντίδραση με τη μορφή της γενικευμένης κνίδωσης ή και αγγει- οοιδήματος (δηλαδή οιδήματος στα βλέφαρα, τα χείλη, τα πτερύγια των αυτιών κλπ.). Η πιο σημαντική και δυ- νητικά επικίνδυνη για τη ζωή αντίδραση είναι η αναφυ- λαξία. Ως αναφυλαξία ορίζεται η ταυτόχρονη εμφάνιση συμπτωμάτων από δύο ή περισσότερα συστήματα. Συ- νήθως το ένα από αυτά είναι το δέρμα (είτε με τη μορ- φή της κνίδωσης που προαναφέρθηκε, είτε ως flushing —δηλαδή ερυθρότητα και αίσθημα θερμότητας). Το άλλο σύστημα μπορεί να είναι το αναπνευστικό (εκδηλώνε- ται ως αλλοίωση της φωνής ή του κλάματος στα παιδιά, βράγχνιασμα, βήχας, καταρροή ή δύσπνοια), το γαστρε- ντερικό (έμετοι), το γεννητικό (συσπάσεις της μήτρας σε γυναίκες) και το καρδιαγγειακό (υπόταση, λιποθυμία). Η τελευταία περίπτωση συνιστά το αναφυλακτικό σοκ. Το καλοκαίρι έχουμε μεγάλη έκθεση και σε άλλα έντομα, όπως τα κουνούπια, οι σκνίπες κ.ά. Οι γνήσια αλλεργικές αντιδράσεις σε ενδεχόμενους νυγμούς είναι εξαιρετικά σπάνιες. Πρέπει να τονι- στεί ωστόσο ότι σε άτομα με προδιάθεση, κυριότερη κατηγορία των οποίων είναι τα παιδιά με δερμογρα- φισμό ή και ατοπική δερματίτιδα, το τσίμπημα από ένα κουνούπι, για παράδειγμα, μπορεί να προκαλέ- σει πολύ μεγάλη τοπική αντίδραση με έντονο κνη- σμό και δευτερογενή επιμόλυνση. Δεν είναι σπάνια η εικόνα ασθενών με πομφούς σε όλο το σώμα μετά από επανειλημένα τσιμπήματα ανάλογων εντόμων. Το ευτύχημα στην προκειμένη περίπτωση είναι ότι σπανιότατα περιγράφονται αναφυλαξίες από τέτοι- ους νυγμούς. Σπάνιες είναι οι αναφυλαξίες και από θαλάσσιους οργανισμούς όπως οι τσούχτρες, οι αχινοί κλπ. Στις περιπτώσεις, βέβαια, αυτές, κύρια χαρακτηριστικά είναι ο έντονος πόνος, η αίσθηση καύσου και η λύση της συνέχειας του δέρματος που προκαλεί πολύ ευκολότερα δευτερογενή δερματική λοίμωξη. Σχετική με τη θάλασσα είναι και η κνίδωση εκ ψύ- χους. Πρόκειται για φυσική κνίδωση που οφείλεται στην έκθεση του ασθενούς σε χαμηλή θερμοκρα- σία, όπως μπορεί να είναι αυτή της θάλασσας. Τα συμπτώματα συνήθως εμφανίζονται μετά την έξοδο από το νερό, κατά την επαναθέρμανση του δέρματος, και μπορεί να είναι αμιγώς δερματικά, δηλαδή πομφοί σε όλο το σώμα ή μόνο στα μέρη του που μπήκαν στο νερό, μπορεί όμως να γίνουν και συστηματικά, οπότε έχουμε αναφυλαξία, ακριβώς με τον τρόπο που περι- γράφηκε και σχετικά με τα υμενόπτερα. Τέλος, το καλοκαίρι εμφανίζονται συχνότερα τρο- φικές αλλεργίες, κυρίως σε θαλασσινά, όπως ψάρια σε παιδιά και καρκινοειδή (γαρίδες, καραβίδες κ.ά.) σε ενήλικες, καθώς και σε φρούτα, όπως το ροδάκι- νο, το ακτινίδιο, το σταφύλι κ.ά. Πρόκειται για αντι- δράσεις που ακολουθούν άμεσα και μέχρι 1 με 2 το πολύ ώρες τη βρώση ακόμη και πολύ μικρής ποσό- τητας του τροφίμου. Σπανιότατα, ακόμη και μόνο η επαφή με αυτό μπορεί να προκαλέσει συστηματική αντίδραση. Ποια μέτρα προφύλαξης μπορεί να πάρει κάποιος; Η προφύλαξη εξαρτάται από το ιστορικό προηγούμε- νων εκθέσεων. Αν ο ασθενής γνωρίζει ότι είναι αλλερ- γικός σε υμενόπτερο, σε κάποιο τρόφιμο ή το ψύχος, η αποφυγή είναι το Α και το Ω. Τα υμενόπτερα επιτίθενται όταν βρίσκονται σε άμυνα, επομένως θα πρέπει να μην προκαλούνται. Χρήσιμο εί- ναι να αποφεύγονται δραστηριότητες όπως τα υπαίθρια γεύματα, το περπάτημα χωρίς παπούτσια, η κηπουρική (ιδιαίτερα το κλάδεμα φυτών), η συλλογή φρούτων, η απομάκρυνση φωλιών από στέγες, σοφίτες κλπ. και η 43 ï ãéáôñüò... âïçèüò Το καλοκαίρι είναι η εποχή όπου η πολύ μεγαλύτερη από άλλες περιόδους επαφή με τη φύση ενδέχεται να φέρει μαζί της, εκτός από την αναμφισβήτητη ψυχική και σωματική ευεξία, λιγότερο ή περισσότερο σημαντικές αλλεργικές αντιδράσεις. Γνωρίζουμε βέβαια όλοι ότι εμείς οι φαρμακοποιοί είμαστε συνήθως οι άνθρωποι που πρώτα θα απευθυνθεί κάποιος που προσβάλλεται από ένα αιφνίδιο αλλεργικό επεισόδιο —και πολύ περισσότερο σε περιόδους διακοπών. Έτσι, ο αλλεργιολόγος Δρ Δημήτρης Μήτσιας αναλαμβάνει να μας ενημερώσει για τις συνηθέστερες αλλεργίες της καλοκαιρινής περιόδου και για το πώς μπορούμε να διαχειριστούμε αποτελεσματικότερα αντίστοιχα περιστατικά. Συνέντευξη με το Δημήτρη Μήτσια | Αλλεργιολόγο Παίδων και Ενηλίκων, Διδάκτορα Πανεπιστημίου Αθηνών | Αλλεργικές αντιδράσεις του καλοκαιριού: πρόληψη και αντιμετώπιση