Τι κερδίζει η οικονομία από την απελεύθερωση των ΜΗ.ΣΥ.ΦΑ.

H ζήτηση για υγειονοµικές υπηρεσίες κι οι σχετικές δαπάνες είναι συνεχώς αυξανόµενες, µε αποτέλεσµα, ο τοµέας των φαρµάκων να έχει βρεθεί στο επίκεντρο διαφόρων εκσυγχρονιστικών πολιτικών, λόγω ποικίλων παραγόντων, µε πιο σηµαντικούς εξ αυτών, τους κοινωνικο-οικονοµικούς.

Ως απόρροια, προκειµένου να εξοικοµηθούν οικονοµικοί πόροι τόσο για τους πολίτες, όσο και για το κράτος, έχει αρχίσει να επικρατεί η τάση της αυτοθεραπείας, µε τα λεγόµενα «µη συνταγογραφούµενα φάρµακα» (ΜΗ.ΣΥ.ΦΑ.), αφού διατίθενται χωρίς ιατρική συνταγή.

Ωστόσο, πρέπει να τονιστεί ότι η δυνατότητα ορθολογικής χρήσης µη συνταγογραφούµενων φαρµακευτικών σκευασµάτων από τους καταναλωτές, στα πλαίσια της αυτοθεραπείας, επηρεάζεται άµεσα από την ποιότητα και το µέγεθος της ενηµέρωσης που διαθέτει το καταναλωτικό κοινό, αναφορικά µε την ασθένεια και τις παρενέργειες των φαρµάκων.

Η σωστή χρήση της αυτοφροντίδας µπορεί να βοηθήσει τόσο τους ασθενείς, όσο και το σύνολο του συστήµατος υγείας και ασφάλισης.

Πλήθος δηµοσιευµένων µελετών δείχνει ότι η χρήση των ΜΗ.ΣΥ.ΦΑ. έχει πολλαπλές επιπτώσεις, µε σηµαντικότερη, τη µεγάλη µείωση της δαπάνης των ασφαλιστικών ταµείων, µε άµεσο αποτέλεσµα την εξοικονόµηση οικονοµικών πόρων. Αναφορικά µε τους ασθενείς, περιορίζεται σηµαντικά ο χρόνος απουσίας τους από την εργασία, εφόσον εξοικονοµούνται χρονικά οι µετακινήσεις από τις ιατρικές επισκέψεις, καθώς αυξάνεται η προσβασιµό-τητα των ασθενών σε φάρµακα. Εντούτοις, υπάρχει µετακύλιση του κόστους από τα ασφαλιστικά ταµεία στους ίδιους τους ασθενείς, εφόσον τα σχετικά φάρµακα –σε µη σοβαρές περιπτώσεις– δε συνταγογραφούνται από τους γιατρούς.

Αν θα θέλαµε να το απεικονίσουµε µε µια µαθηµατική εξίσωση, θα µπορούσαµε να πούµε πως η καθαρή επιβάρυνση κόστους, για τους ασθενείς, ισούται µε το κόστος των φαρµάκων, µείον τα έξοδα µετακίνησης και επίσκεψης σε γιατρό για τη συνταγογράφηση, υπό την προϋπόθεση ότι αυτή καλύπτεται.

Τα παραπάνω έχουν τεκµηριωθεί και στην περίπτωση της χώρας µας. Συγκεκριµένα, µελέτη που εκπονήθηκε πρόσφατα, κατέδειξε πως η επέκταση της λίστας των ΜΗ.ΣΥ.ΦΑ. θα εξοικονοµούσε σηµαντικούς πόρους, χωρίς να µεταβιβάζει παράλληλα, ολόκληρη την εξοικονόµηση στους ασθενείς.

Αξίζει επίσης να σηµειωθεί, ότι τα φάρµακα αυτά, ναι µεν είναι ασφαλή, η χρήση τους δε, θα πρέπει να γίνεται ορθολογικά, ειδικότερα λαµβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι σε πολλές περιπτώσεις γίνεται ταυτόχρονη λήψη και άλλων φαρµάκων, είτε συνταγογραφούµενων, είτε µη, για τα οποία υπάρχουν αντενδείξεις και κίνδυνοι από την ταυτόχρονη χρήση. Γι’ αυτόν τον λόγο, τα προϊόντα που χρησιµοποιούνται στην αυτοθεραπεία, θα πρέπει να συνοδεύονται µε επαρκείς πληροφορίες, αναφορικά µε τις οδηγίες χρήσης τους, τη δοσολογία και τις πιθανές παρενέργειές τους.

Οι φαρµακοποιοί λοιπόν, είναι οι επαγγελµατίες, που διαδραµατίζουν το σηµαντικότερο ρόλο στην καθοδήγηση του ασθενούς, στα πλαίσια της αυτοφροντίδας και της αυτοθεραπείας και γι’ αυτό απαιτείται επαρκής και αποτελεσµατική ενηµέρωση των πολιτών από τον φαρµακοποιό. Η αποτελεσµατική επικοινωνία µεταξύ φαρµακοποιού και ασθενούς, καθώς και η λεπτοµερής αξιολόγηση του προβλήµατος από την πλευρά του φαρµακοποιού, είναι ζωτικής σηµασίας, εφόσον οι φαρµακοποιοί ουσιαστικά αποτελούν τους συµβούλους των ασθενών και υποκαθιστούν, εν µέρει, τους γιατρούς σε συγκεκριµένα πλαίσια.

Η σωστή εκπαίδευση των φαρµακοποιών θα δηµιουργήσει ένα περιβάλλον, εντός του φαρµακείου, το οποίο θα ενθαρρύνει τους πολίτες να απευθύνονται πρώτα σε εκείνους, προκειµένου να λάβουν την ορθή καθοδήγηση, ενώ παράλληλα, θα πρέπει να γίνουν βελτιώσεις στην παρουσίαση και προβολή των ΜΗ.ΣΥ.ΦΑ. στα φαρµακεία, µε στόχο την αύξηση των θεραπευτικών επιλογών των ασθενών.

Η ορθολογική προαγωγή της χρήσης των ΜΗ.ΣΥ.ΦΑ. δύναται να βελτιώσει την πρόσβαση, την ευκολία, την εξυπηρέτηση, τα υγειονοµικά αποτελέσµατα και την ικανοποίηση των ασθενών και να µειώσει τις δαπάνες για την κοινωνική ασφάλιση.

Συνοψίζοντας, γίνεται κατανοητό ότι ο φαρµακοποιός διαδραµατίζει κορυφαίο ρόλο στην αυτοφροντίδα και στην αυτοθεραπεία, αφού δρα ως πληροφοριοδότης, ως προµηθευτής φαρµάκων, ως εκπαιδευτής και επόπτης, ως συνεργάτης και ως προαγωγός υγείας. Ωστόσο, τα παραπάνω δύναται να επιτευχθούν µόνον όταν υπάρχει σωστός και προσεχτικός σχεδιασµός, αλλιώς µπορεί να επιφέρουν τα αντίθετα αποτελέσµατα.

Ο Δρ. Νίκος Μανιαδάκης είναι Καθηγητής στο Τµήµα Οργάνωσης & Διοίκησης Υπηρεσιών Υγείας & Αναπληρωτής Κοσµήτορας, Εθνική Σχολή Δηµόσιας Υγείας (ΕΣΔΥ),