Φαρμακευτικός Κόσμος, Τεύχος #205

Η γήρανση σχετίζεται με βαθιές αλλαγές τόσο βιολογικές όσο και στον τρόπο ζωής που προδιαθέτουν τους ηλικιωμένους σε υποσιτισμό. Η μειωμένη διαιτητική πρόσληψη και απορρόφηση, οι χρόνιες ασθένειες και η πολυφαρμακία παίζουν κεντρικό ρόλο σε αυτήν τη διαδικασία. Οι ελλείψεις θρεπτικών και μικροθρεπτικών συστατικών συχνά υποδιαγιγνώσκονται, ωστόσο συνδέονται στενά με τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα στους ηλικιωμένους. Ανεπάρκειες βιταμινών στους ηλικιωμένους μένους συνδέεται με ανεπάρκειες Β12, φυλλικού οξέος και βι- ταμίνης D. Οι βιταμίνες A, C, D και E παίζουν κρίσιμο ρόλο στην ανοσολογική άμυνα και η έλλειψή τους οδηγεί σε δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Οι ανεπάρκειες βιταμίνης D και K αυξάνουν τον κίνδυνο οστεοπόρωσης και καταγμάτων. Για την αντιμετώπιση των καταστάσεων αυτών τα ηλικιωμένα άτο- μα πρέπει να υποβάλλονται σε βιοχημικές εξετάσεις (Βιταμίνη D, Β12, φυλλικό οξύ) και σε διατροφική αξιολόγηση με τακτική εξέ- ταση των παραγόντων κινδύνου, όπως υποσιτισμός, δυσθρεψία, πολυφαρμακία, στοματική υγιεινή. Η πρόληψη και η διαχείριση αυτών των καταστάσεων μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσω δια- τροφικής συμβουλευτικής, δίνοντας έμφαση σε τροφές πλούσιες σε θρεπτικά συστατικά (γαλακτοκομικά, φρούτα, λαχανικά, δη- μητριακά ολικής αλέσεως, άλιπη πρωτεΐνη) και μέσω στοχευμέ- νων συμπληρωμάτων διατροφής είτε ως μορφή θεραπείας είτε ως μακροχρόνια πρόσληψη (πολυβιταμίνες). Πιο αναλυτικά: Βιταμίνη D: Ο επιπολασμός της ανεπάρκειας αυτής κυμαίνε- ται μεταξύ 60-80% στα ηλικιωμένα άτομα, ιδιαίτερα σε ιδρυ- ματοποιημένους ή κατ’ οίκον περιορισμένους πληθυσμούς. Στις βασικές αιτίες απαντάμε τη μειωμένη σύνθεσή της στο δέρμα, λόγω της περιορισμένης έκθεσης στον ήλιο, τη μειωμένη νεφρι- κή υδροξυλίωση (μεταβολισμός και ενεργοποίηση) και εν γένει την ανεπαρκή διαιτητική πρόσληψη. Οι κλινικές συνέπειες της ανεπάρκειας είναι η οστεοπόρωση/οστεομαλάκυνση, η μυϊκή αδυναμία, ο αυξημένος κίνδυνος καταγμάτων και η μειωμένη ανοσία. Ο έλεγχος πραγματοποιείται με τη μέτρηση της τιμής 25(OH)D στον ορό και η διαχείρισή της με τη λήψη συμπληρω- μάτων διατροφής με περιεκτικότητα 800-2000 IU/ημέρα. Βιταμίνη Β12 (Κοβαλαμίνη): Αυτή η ανεπάρκεια απαντά στο 10-20% των ηλικιωμένων και είναι μεγαλύτερη σε άτομα που λαμβάνουν μετφορμίνη ή αναστολείς αντλίας πρωτονίων. Στις Σ τις αιτίες που σχετίζονται με την ανεπάρκεια βιτα- μινών στους ηλικιωμένους συναντάμε αλλαγές στη φυσιολογία του σώματος, όπως είναι η γαστρική ατροφία που μειώνει την απορρόφηση της βιταμίνης Β12 και του σιδήρου, η νεφρική δυσλειτουργία που επηρεάζει την ενεργοποίηση της βιταμίνης D (από προβιταμίνη σε D3) και οι αλλαγές στη σύσταση του σώματος που επηρεάζει την απο- θήκευση λιποδιαλυτών βιταμινών. Στους διατροφικούς παράγο- ντες συναντάμε τη μειωμένη όρεξη («ανορεξία γήρανσης»), τις δυσκολίες μάσησης/κατάποσης, την αλλοιωμένη γεύση και την περιορισμένη διατροφική ποικιλομορφία, ιδιαίτερα σε ηλικιωμέ- νους που νοσηλεύονται σε ιδρύματα. Οι χρόνιες ασθένειες, όπως ο διαβήτης, η χρόνια νεφρική νόσος, η καρδιακή ανεπάρκεια και οι γαστρεντερικές διαταραχές αλλοιώνουν τον μεταβολισμό των θρεπτικών συστατικών και κατ’ επέκταση την απορρόφηση και κατανομή τους. Η πολυφαρμακευτική αγωγή με πολλαπλά φαρ- μακευτικά σχήματα αυξάνουν τον κίνδυνο αλληλεπιδράσεων φαρμάκων-θρεπτικών συστατικών (DNIs), οδηγώντας σε ελλεί- ψεις μικροθρεπτικών συστατικών και υποσιτισμό. ΟΙ ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΕΣ ΚΑΙ ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΝΤΑΙ Οι ανεπάρκειες των βιταμινών D, C και B συμβάλλουν στη μυϊκή αδυναμία. Η νοητική έκπτωση που παρατηρείται στους ηλικιω- Σταύρος Μπαριάμης Φαρμακοποιός – Χημικός, MPharm, MSc, PhD, stbariamis@gmail.com 38 | Ιούλιος – Αύγουστος – Σεπτέμβριος 2025 | Διαχείριση παθήσεων στο φαρμακείο