Φαρμακευτικός Κόσμος, Τεύχος #202

Το ψυχρό κλίμα του χειμώνα συχνά προκαλεί ή επιδεινώνει τις δερματικές παθήσεις, καθώς η πτώση της θερμοκρασίας και της υγρασίας επηρεάζει τη λειτουργία του δερματικού φραγμού. Οι συχνότερες δερματικές παθήσεις του χειμώνα Ξηροδέρμια: Εάν η περιεκτικότητα του δέρματος σε νερό πέσει κάτω από 10%, τα ένζυμα που είναι υπεύθυνα για την απολέπιση των κερατοκυττάρων (την αντικατάστασή τους από νέα κύτταρα κάθε 28 ημέρες) δεν λειτουργούν πλέον σωστά. Τα κερατοκύττα- ρα συρρικνώνονται, μειώνοντας τα επίπεδα NMF και οι λιπιδικές δομές φαίνονται διαρρηγμένες. Έτσι δημιουργούνται ρωγμές στο δέρμα, επιτρέποντας μεγαλύτερη απώλεια νερού. Κλινικά, το δέρ- μα εμφανίζεται τραχύ και ξεφλουδισμένο, με λευκές κηλίδες, οι οποίες είναι τα συρρικνωμένα, ερεθισμένα και κνησμώδη κερα- τοκύτταρα λόγω της μειωμένης απολέπισης. Ξηροδερμία παρα- τηρείται συνήθως στα πόδια, τον κορμό, τους πήχεις, τα χέρια και το πρόσωπο. Αν αφεθεί χωρίς θεραπεία, το ξηρό δέρμα γίνεται ερυθρό, θαμπό και τραχύ και τελικά αρχίζει να σκάει. Αυτές οι ρωγμές επιδεινώνονται με την πάροδο του χρόνου και μπορεί να αιμορραγούν, παρέχοντας μια πύλη εισόδου για ερεθιστικούς πα- ράγοντες και βακτήρια που μπορεί να οδηγήσουν σε λοιμώξεις. Έκζεμα: Πρόκειται για μια κοινή φλεγμονώδη δερματική πάθη- ση που απαντά κυρίως σε βρέφη (συνηθέστερα στο πρόσωπο) και σε μικρά παιδιά, αλλά μπορεί να εμφανιστεί σε εφήβους και ενήλικες κυρίως στις κλειδώσεις των αγκώνων και των γονάτων. Σε σπάνιες περιπτώσεις, εκδηλώνεται για πρώτη φορά κατά την εφηβεία ή την ενηλικίωση, επηρεάζοντας τόσο τα αγόρια όσο και τα κορίτσια. Το έκζεμα χαρακτηρίζεται από ξηρό, τραχύ, ξεφλουδισμένο, φλεγ- μονώδες και ερεθισμένο δέρμα, με τα συμπτώματα να εμφανίζο- νται σε εξάρσεις και υφέσεις. Συχνά προκαλεί και έντονο κνησμό, που ερεθίζει και φλεγμαίνει επιπλέον το δέρμα, οδηγώντας δυνη- τικά σε λοιμώξεις στα σημεία των εκδορών που αντιμετωπίζονται με αντιβιοτικά. Το έκζεμα ενεργοποιείται από το υπερδραστήριο ανοσοποιητι- κό σύστημα που αντιδρά επιθετικά στην παρουσία ερεθιστικών παραγόντων, όπως είναι τα καθαριστικά και τα απορρυπαντικά προϊόντα, τα μάλλινα ή συνθετικά υφάσματα, οι αλλαγές της θερ- μοκρασίας, το στρες, οι τροφικές αλλεργίες και οι λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού. Ο δερματικός φραγμός εντοπίζεται στο ανώτερο στρώμα της επιδερμίδας, την κεράτινη στιβάδα (SC), η οποία αποτελείται από 10-30 στοιβαγμένα «φύλ- λα» κερατοκυττάρων ενσωματωμένα σε μία δομή, εμπλουτισμένη με λιπίδια. Τα στοιβαγμένα φύλλα κερατοκυττάρων συνδέονται μέσω κερατοδεσμοσωμάτων (corneodesmosomes) και παρέχουν αντίσταση στη διάσπαση της συνοχής του δερμα- τικού φραγμού. Η συνοχή αυτή του δέρματος εξυπηρετεί εμποδί- ζοντας την είσοδο αλλεργιογόνων, ερεθιστικών παραγόντων και μικροοργανισμών (μικροβίων, ιών, μυκήτων) και αποτρέποντας την υπερβολική απώλεια νερού. Το δέρμα, για να παραμείνει υγιές, απαλό και εύκαμπτο, χρειάζεται περίπου 10-15% νερό, το οποίο προέρχεται από τα χαμηλότερα επίπεδα της επιδερμίδας και διατηρείται εντός των κερατοκυττά- ρων χάρη στην παρουσία μορίων που το δεσμεύουν (υγροσκο- πικά), όπως το γαλακτικό οξύ, η ουρία, η γλυκερίνη και το υαλουρονικό οξύ . Αυτά τα μόρια συνολικά περιγράφονται και ως «φυσικός παράγοντας ενυδάτωσης» (NMF). Ο δερματικός φραγμός ενισχύεται περαιτέρω από ένα υδρολιπιδικό φιλμ στην επιφάνεια του δέρματος, το οποίο περιλαμβάνει ιδρώτα, σμήγμα και νερό. Ο κρύος και ξηρός αέρας οδηγεί σε απώλεια της υγρασίας του δέρματος, οδηγώντας τόσο σε μειωμένη ενυδάτωση όσο και σε αποδόμηση και ρήξη των κερατοδεσμοσωμάτων. Το δέρμα χάνει την ελαστικότητά του και γίνεται πιο εύθραυστο, ενώ αυξάνεται η παραγωγή φλεγμονωδών μεσολαβητών. Όλοι αυτοί οι παρά- γοντες συμμετέχουν στην εκδήλωση των χειμερινών δερματικών παθήσεων, οι συνηθέστερες από τις οποίες είναι οι ακόλουθες: Σταύρος Μπαριάμης Φαρμακοποιός – Χημικός, MPharm, MSc, PhD, stbariamis@gmail.com Διαχείριση παθήσεων στο φαρμακείο 40 | Δεκέμβριος 2024 – Ιανουάριος 2025 |