Φαρμακευτικός Κόσμος, Τεύχος #176

Οργάνωση - Λειτουργία Φαρμακείου 48 | Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2019 | Το διοξείδιο του τιτανίου (titanium dioxide ή TiO2), γνωστό με τον κωδικό Ε171, είναι ένα ευρέως διαδεδομένο πρόσθετο τροφίμων, που χρησιμοποιείται και στη φαρμακευτική βιομηχανία, κυρίως σε οδοντόκρεμες, αντηλιακά και άλλα καλλυντικά προϊόντα. Η ασφάλειά του όμως έχει τεθεί υπό αμφισβήτηση. Γαλλική Επανάσταση… κατά του διοξειδίου του τιτανίου Η υπόλοιπη Ευρώπη κράτα στάση αναμονής Μ ελέτες ήδη από τα τέλη του 1990 ανέφεραν ευρήματα που υποστήριζαν τις αρνητικές επιπτώσεις της χρήσης του TiO2 σε αντηλιακά προϊόντα. Μέχρι πρόσφατα το TiO2 χρησιμοποιούταν κατά κόρον ως φυσικός ανα- στολέας της υπεριώδους ακτινοβολίας του ήλιου, καθώς αντανακλά την UVB (290-320 nm) και την UVA (320-400 nm) ακτινοβολία, οι οποίες ως γνωστόν είναι επιβλαβείς για τον άνθρωπο (προκαλούν εγκαύματα, αν δεν ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα, και αποτελούν την κύρια αιτία καρκίνου του δέρματος). Συγκεκριμένα, πειραματικά αποτελέσματα αποδείκνυαν πως το DNA και το RNA αποσυντέθηκαν Ελένη Παπαδάτου-Σούλου Φαρμακοποιός, MSc, Υποψήφια διδάκτωρ του Πανεπιστημίου του Birmingham μερικώς και ορισμένες βάσεις τους μετατράπηκαν σε διοξείδιο του άνθρακα (CO2), παρουσία του Ε171 σε συνθήκες που προσομοίαζαν τις UVΑ και UVB ακτινοβολίες (Hidaka κ.α, 1997). Οι επιπτώσεις του TiO2 στο DNA αναφέρονται και στη μελέτη του Dunford κ.α. (1997). Σε μια πρόσφατη επανεξέταση της ασφαλούς χρήσης του Ε171, ο γαλλικός οργανισμός που είναι υπεύθυνος για τα τρόφιμα, το περι- βάλλον και την υγεία (ANSES) οργάνωσε τη διεξαγωγή μιας μελέτης με κύριο άξονά της τη χρήση του Ε171. Η ερευνητική ομάδα της Bettini (Bettini κ.α., 2017) (https://www. nature.com/articles/srep40373) δημοσίευσε στο Nature Scientific Reports μια μελέτη που εφιστά την προσοχή στο διοξείδιο του τιτα- νίου και κατέληγε στα εξής συμπεράσματα: 1. Σημαντικός αριθμός του Ε171 αποτελείται από νανοσωματίδια (>50%), η απορρόφηση των οποίων λαμβάνει χώρα από διάφορα μέρη του σώματος. 2. Παρατηρήθηκαν πιθανά αίτια που προκαλούν καρκινογένεση στο παχύ έντερο ποντικών. Ο ANSES τοποθετήθηκε στη συγκεκριμένη μελέτη δηλώνοντας πως τα αποτελέσματα αυτά δεν μπορούν να επεκταθούν σε ανθρώπους, ωστόσο κάλεσε τις ερευνητικές ομάδες να κινητοποιηθούν και να ερευνήσουν σε βάθος την ασφάλεια του Ε171. Επιπλέον, βάσει αυ- τών των δεδομένων, η Γαλλία ζήτησε την απαγόρευση της χρήσης του Ε171 στην Ευρώπη ως μέτρο προφύλαξης για τους πολίτες της. Όμως ήρθε αντιμέτωπη με τα υπόλοιπα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένω- σης, που απέρριψαν την πρότασή της, καθώς δεν ήταν πεπεισμένα για τους κινδύνους του Ε171. Ζητήθηκε μάλιστα από τον ΑΝSES να δημοσιεύσει μια αναφορά σχετικά με την ασφάλεια του TiO2, η οποία εξέτασε 25 έρευνες που αφορούν την ασφαλή χρήση του. Ο ANSES κατέληξε στο ότι ναι μεν δεν υπάρχουν σαφείς ενδείξεις για την επικινδυνότητά του, αλλά από την άλλη πλευρά οι ενδείξεις για