Φαρμακευτικός Κόσμος, Τεύχος #161

41 αντίθετα με ό,τι πιστεύουν μερικοί, ο διαχωρισμός των κεφαλοσπορινών σε γενεές δεν είναι «χρονικός», δεν αντικατοπτρίζει δηλαδή το χρόνο ανακάλυψής τους, αλλά γίνεται βάσει των αντιμικροβιακών τους χαρακτηριστικών, όπως η δραστικότητα έναντι των gram-αρνητικών μικρο- οργανισμών, που γενικά αυξάνεται σε κάθε γενιά. Έτσι, οι κεφαλοσπορίνες πρώτης γενιάς, που στη χώρα μας εκπροσωπούνται από τις κεφαδροξίλη, κεφατριζίνη και κεφαζολίνη, είναι κυρίως δραστικές έναντι των gram-θετικών μικροοργανισμών, με περιορισμένη δράση έναντι των gram-αρνητικών. Εμφανίζουν ικανοποιητική αντιμικροβιακή δραστικότητα έναντι των περισσότερων gram-θετικών κόκκων και των αναερόβιων μικροβίων της στοματικής κοιλότητας, εξαιρουμένων των εντερόκοκ- κων, των MRSA και S. epidermidis και των στελεχών του B. fragilis. Οι κεφαλοσπορίνες δεύτερης γενιάς έχουν ελαφρώς αυξημένη δραστικότητα έναντι των gram-αρνητικών μι- κροβίων, σε πολύ μικρότερο βαθμό όμως από αυτές της τρίτης γενιάς. Περιλαμβάνουν τις κεφουροξίμη, κεφακλόρη, κεφοξιτίνη και λορακαρμπέφη για χορήγηση από το στόμα, καθώς και τις κεφαμανδόλη και κεφορανίδη που προορίζονται για παρεντερική χορήγηση. Από αυτές, η κεφοξιτίνη εμφανίζει δραστικότητα και έναντι των στελεχών της ομάδας του B. fragilis, τα οποία δεν καλύπτονται από τα φάρμακα της πρώτης γενιάς. Στα φάρμακα τις τρίτης γενιάς των κεφαλοσπορινών αντιστρέφεται το φάσμα της δραστικότητας. Έτσι, τα αντιβιοτικά αυτής της κατηγορίας εμφανίζουν χαμηλότερη δραστικότητα έναντι των gram-θετικών κόκκων από αυτά της πρώτης γενιάς, όμως είναι πολύ πιο δραστικά έναντι των εντεροβακτηρίων, συμπεριλαμβανομένων και των στελεχών που παράγουν β-λακταμάσες. Περιλαμβάνουν την κεφιξίμη και την κεφδιτορένη για χορήγηση από το στόμα, και τις κεφοταξίμη, κεφτριαξόνη και κεφταζιδίμη για παρεντερική χορήγηση. Από αυτές, η κεφταζιδίμη είναι δραστική και έναντι της Pseudomonas aeruginosa, αλλά έχει τη χαμηλότερη δραστικότητα έναντι των υπολοίπων της κατηγορίας, όσον αφορά στους gram-θετικούς κόκκους. Η τέταρτη γενιά των κεφαλοσπορινών περιλαμβάνει έναν μόνο εκπρόσωπο, την κεφεπίμη. Εμφανίζει διευρυμένο αντιμικροβιακό φάσμα συγκρινόμενη με τα φάρμακα της τρίτης γενιάς, ενώ είναι πιο ανθεκτική στις β-λακταμάσες. Η χρήση της είναι αποκλειστικά νοσοκομειακή, στην εμπειρική θεραπεία σοβαρών ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων, όταν το πιθανό παθογόνο είναι gram-θετικός μικροοργανισμός, εντεροβακτήριο ή Pseudomonas. Πρόσφατα εισήχθη στη θεραπευτική και το πρώτο φάρ- μακο της πέμπτης γενιάς που είναι διαθέσιμο στη χώ- ρα μας, η κεφταρολίνη. Σε αντίθεση με το σύνολο των υπόλοιπων κεφαλοσπορινών, είναι δραστική έναντι του MRSA, των gram-θετικών μικροοργανισμών, ενώ διατηρεί τη δραστικότητα των μεγαλύτερων γενεών έναντι των gram-αρνητικών βακτηρίων. Προορίζεται αποκλειστικά για νοσοκομειακή χρήση. Ανάπτυξη αντίστασης Όπως συμβαίνει άλλωστε με όλα τα αντιβιοτικά, το με- γαλύτερο πρόβλημα και εδώ είναι η ανάπτυξη ανθεκτικών μικροβιακών στελεχών. Η μικροβιακή αντοχή στις κε- φαλοσπορίνες εκφράζεται με ποικίλους τρόπους και μη- χανισμούς, που εκτείνονται από την αδυναμία των μορίων να φτάσουν στις θέσεις-στόχους τους και την τροποποίηση των πρωτεϊνών-στόχων –με αποτέλεσμα να μην αναστέλ- λονται πια από τα αντιβιοτικά– έως την υδρόλυσή τους από τις β-λακταμάσες. Ο τελευταίος μηχανισμός είναι και ο επικρατέστερος ως προς τη συχνότητα. Τα ένζυμα αυτά απαντώνται τόσο σε gram-θετικούς όσο και σε gram-αρνητικούς μικροοργανισμούς, οι οποίοι διαφέρουν τόσο ως προς την ποσότητα που εκκρίνουν όσο και ως προς τη θέση εντός του κυττάρου που συμβαίνει αυτό. Επιπλέον, δεν εμφανίζουν όλες οι κεφαλοσπορίνες την ίδια ευαισθησία στην υδρολυτική τους δράση. Η κεφαζολίνη είναι η πιο ευαίσθητη, ενώ οι κεφουροξίμη και κεφοξιτίνη, Ο διαχωρισμός των κεφαλοσπορινών σε γενεές δεν είναι «χρονικός», δεν αντικατοπτρίζει δηλαδή το χρόνο ανακάλυψής τους, αλλά γίνεται βάσει των αντιμικροβιακών τους χαρακτηριστικών 