Φαρμακευτικός Κόσμος, Τεύχος #154

η οποία αν μείνει για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς θερα- πεία μπορεί να οδηγήσει σε παραμορφωτικές μόνιμες βλάβες. Ο πρωταρχικός παράγοντας που οδηγεί στην εκδήλωση της ψωρίασης για την ώρα παραμένει άγνωστος, αν και πολύ πρόσφατα έχει εντοπιστεί ένα –φυσιολογικό κατά τα άλλα– αμυντικό στοιχείο του δέρματος που ίσως να πυροδοτεί το μηχανισμό της αυτοανοσίας και φλεγμο- νής σε γενετικά προδιατεθειμένα άτομα. Το τελευταίο είναι σημαντικό στοιχείο του ιστορικού, καθώς πολλοί ασθε- νείς αναφέρουν συγγενείς τους (όχι απαραίτητα πρώτου βαθμού) που έχουν ψωρίαση ή άγνωστη χρόνια δερματίτιδα. Εκλυτικοί παράγοντες της ψωρίασης είναι η υπερ- κατανάλωση αλκοόλ, το ψυχικό και σωματικό στρες, η λήψη ορισμένων φαρμάκων, όπως τα ανθελονοσιακά, τα κορτικοστεροειδή από το στόμα, οι b-blockers κ.ά. Η ψωρίαση, ιδιαίτερα όταν εκτείνεται σε μεγάλη επιφάνεια του δέρματος και λόγω της χρόνιας φλεγμονής που συντη- ρείται και των ουσιών που παράγονται, μπορεί να συμμετέχει επιβαρυντικά σε μια κατάσταση που περιγράφεται με τον όρο μεταβολικό σύνδρομο. Μάλιστα κάποιοι ερευνητές προτείνουν να προστεθεί η ψωρίαση ως ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου του μεταβολικού συνδρόμου επιπλέον των γνωστών που είναι η υπερλιπιδαιμία, η παχυσαρκία, ο διαβήτης, η υπέρταση, το κάπνισμα κλπ. Η πιο σημαντική όμως επιβάρυνση των πασχόντων είναι στον ψυχισμό τους, μια και η νόσος αλλοιώνει την εικόνα του εαυτού τους. Πολλοί αναφέρουν ότι αναγκάζονται να αποφεύγουν αθλητικές και άλλες δραστηριότητες, κατά τις οποίες θα πρέπει να εκθέσουν το σώμα τους στους γύρω τους ή να φορούν μακριά ρούχα που καλύπτουν τις βλάβες. Όταν η πάθηση εκδηλώνεται στο πρόσωπο και στα πέλματα-παλάμες, το πρόβλημα είναι πλέον λειτουργικό, επηρεάζοντας την εργασία και την καθημερινότητά τους. Χαρακτηριστικά ο δερματολογικός δείκτης ποιότητας ζωής DLQI είναι χειρότερος σε σχέση με θεωρητικά πιο σοβαρές παθήσεις, όπως ο καρκίνος. Θεραπείες Η θεραπεία πρέπει να είναι αντίστοιχη της έκτασης και της εντόπισης των βλαβών και της επίδρασης της νόσου στην καθημερινότητα και τον ψυχισμό των πασχόντων. Έτσι μικρές και ολιγάριθμες βλάβες μπορεί να υποχωρούν γρήγορα με τοπικά σκευάσματα κορτικοστεροειδών και καλσιποτριόλης (π.χ. Dovonex), έτοιμα ή γαληνικά. Πιο εκτεταμένες ή επίμονες βλάβες, που δεν αντα- ποκρίνονται στα τοπικά σκευάσματα, θέτουν το ερώτημα της συστηματικής αγωγής με κυκλοσπορίνη (π.χ. Sandimmun) , μεθοτρεξάτη (π.χ. Methotrexate) ή ασιτρετίνη (π.χ. Neotigason). Όταν αυτά τα φάρμακα δεν αντιμετωπίζουν επαρκώς τη νόσο ή προκαλούν ανεπιθύμητες ενέργειες, τότε επιλέγουμε τους επονομαζόμενους βιολογικούς παράγοντες, πολύ εξειδικευμένα ενέσιμα φάρμακα που φτιάχνονται από κυτταρικές καλλιέργειες, τα οποία δρουν στοχευμένα σε συγκεκριμένους μεσολαβητές φλεγμονής. Γενικά έχουν εντυπωσιακά αποτελέσματα αλλά και το σοβαρό μειονέκτημα του πολύ υψηλού κόστους. Μέχρι πρόσφατα ο κανόνας ήταν να ακολουθούμε το σχήμα που περιγράψαμε προηγουμένως (τοπική αγωγή / συστηματική αγωγή / βιολογικοί παράγοντες), με κριτήρια αλλαγής θεραπείας και βαθμίδας την ανταπόκριση ή μη του ασθενούς και τις πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες. Πρόσφατα κυκλοφόρησε ένας νέος βιολογικός παράγοντας, ο οποίος πήρε έγκριση για χρήση ως θεραπεία πρώτης γραμμής για νόσο σοβαρή και εκτεταμένη, παρακάμπτοντας τα ενδιάμεσα στάδια. Συμπληρωματικά της φαρμακευτικής αγωγής θα πρέπει να δίδεται προσοχή στη διατροφή: να περιορίζονται το αλκοόλ και οι τροφές με κορεσμένα λιπαρά και να προκρίνονται προϊόντα πλούσια σε αντιφλεγμονώδη και αντιοξειδωτικά στοιχεία, όπως τα ωμέγα 3 λιπαρά οξέα, τα φρούτα και τα λαχανικά. Συμπερασματικά, οι εξελίξεις στην ιατρική γενικά και στη δερματολογία ειδικότερα τρέχουν με απίστευτους ρυθμούς. Είναι πιθανό σε λίγα χρόνια να γνωρίζουμε και την αρχική αιτία έναρξης/ενεργοποίησης της νόσου και να μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε π.χ. με ένα εμβόλιο. 53 Μέχρι τότε ο δερματολόγος είναι ο πλέον ειδικός για να κατευθύνει σωστά τον ασθενή και να προτείνει τη θεραπεία που αντιστοιχεί στο νόσημά του. / Ο Άγις Γραφάκος είναι δερματολόγος-αφροδισιολόγος και δερματοχειρουργός, agis_grafakos@yahoo.gr