Φαρμακευτικός Κόσμος, Τεύχος #146

Φωτότυπος Χαρακτηριστικά Τύπος 1 Πάντοτε έγκαυμα, ποτέ μαύρισμα Τύπος 2 Πάντοτε έγκαυμα, μερικές φορές μαύρισμα Τύπος 3 Μερικές φορές έγκαυμα, πάντοτε μαύρισμα Τύπος 4 Ποτέ έγκαυμα, πάντοτε μαύρισμα Τύπος 5 Μαύρες φυλές Η αιτία που προκαλεί το ηλιακό έγκαυμα Η ηλιακή ακτινοβολία (UVR) διακρίνεται σε δύο κύριους τύπους: UVB (290-320nm), το λεγόμενο «φάσμα του ηλιακού εγκαύματος» και UVA (320-400nm). Η UVA έχει υποδιαιρεθεί σε UVA-1 (340-400nm) και UVA-2 (320- 340nm). Η UVB αποτελεί το 5% της ολικής UV ακτινοβολίας που φθάνει στη γη, αλλά ευθύνεται για το 80-90% των περιπτώσεων ηλιακού εγκαύματος, φωτογήρανσης και καρκίνου του δέρματος. Η ερυθηματογόνος δράση της UVB είναι πολύ μεγαλύτερη της UVA. Μονάδα μέτρησης του ηλιακού εγκαύματος είναι η ελάχιστη ερυθηματογόνος δόση (Minimum Ery- thema Dose-MED), δηλαδή η ελάχιστη ποσότητα φωτός συγκεκριμένου μήκους κύματος ικανού να προκαλέσει ερύθημα μετά από μία και μόνο έκθεση. Το DNA αποτελεί το πρωταρχικό μοριακό στόχο της άμεσης απορρόφησης της UVB ακτινοβολίας. Τα κερατινοκύτταρα της επιδερμίδας καθώς και τα αντιγονοπαρουσιαστικά κύτταρα υφίστανται αποπτωτικές αλλαγές, ως αποτέ- λεσμα καταστροφής του DNA που επάγεται από την UVB ακτινοβολία. Παρουσιάζεται αυξημένη παραγωγή ιντερλευκινών με συνέπεια τη σύνθεση και την απελευθέ- ρωση προσταγλανδινών που έχουν σημαντικό ρόλο στη φλεγμονώδη αντίδραση. Τα παιδιά ηλικίας μικρότερης των 10 ετών έχουν μειωμένη ικανότητα επιδιόρθωσης του βλαπτόμενου από την ηλιακή ακτινοβολία DNA και γι’ αυτό είναι περισσότερο ευάλωτα σε αυτήν τη διαδικασία. Παράγοντες κινδύνου Οι παράγοντες κινδύνου για την πρόκληση βλάβης από την ηλιακή ακτινοβολία διακρίνονται στους εξής: Ατομικοί παράγοντες (φωτότυπος δέρματος, ηλικία): Περιβαλλοντικοί παράγοντες: η ώρα της ημέρας με τη μεγαλύτερη ηλιοφάνεια (11:00-15:00), η εποχή (καλοκαίρι), το γεωγραφικό πλάτος (χώρες πλησίον του ισημερινού), το υψόμετρο (η ένταση της UVR αυξάνεται κατά 4% ανά 300 μέτρα), η αντανάκλαση στο έδαφος (στο χιόνι, στον πάγο, στην άμμο). Η διάρκεια έκθεσης στην υπεριώδη ακτινοβολία. Η λήψη ή μη μέτρων προστασίας. Κλινική εικόνα Το ηλιακό έγκαυμα παρουσιάζει ένα ευρύ φάσμα συμπτωμάτων ανάλογα με τον τύπο του δέρματος, τη διάρκεια έκθεσης στην UVR και το βαθμό προστασίας. Διακρίνονται σε: Μερικού πάχους (ήπια) εγκαύματα: Τα μερικού πάχους εγκαύματα περιλαμβάνουν εκείνα που προσβάλλουν τις επιφανειακές στιβάδες της επιδερμίδας (1ου βαθμού) και εκείνα που εκτείνονται σε διάφορο πάχος στην επιδερμίδα και σε τμήμα του χορίου (2ου βαθμού). Ολικού πάχους εγκαύματα: Πρόκειται για τα εγκαύματα 3ου βαθμού που χαρακτηρίζονται από καταστροφή όλων των στοιχείων του δέρματος. Συμπτώματα Τα συμπτώματα του ήπιου ηλιακού εγκαύματος είναι: ερύθημα, κνησμός και ευαισθησία της ηλιοεκτεθειμένης περιοχής. Το ερύθημα εμφανίζεται σε 6 ώρες περίπου μετά την έκθεση στον ήλιο και κορυφώνεται σε 12-24 ώρες. Στο σοβαρό ηλιακό έγκαυμα συνυπάρχουν φυσαλίδες- πομφόλυγες, ενίοτε συρρέουσες (δηλ. με υγρό που ρέει), οίδημα και έντονο άλγος. Επίσης μπορεί να συνυπάρχουν και συστηματικά συμπτώματα, όπως ρίγος, πυρετός, ναυτία και έμετος. Τέλος, παρατηρείται απο- λέπιση 4-7 ημέρες μετά την έκθεση. Τα συμπτώματα μπορεί να διαρκέσουν 1-2 εβδομάδες ανάλογα με τη βαρύτητα του ηλιακού εγκαύματος. 53