Σταματάνε τις πτήσεις σε περιοχές με έξαρση, ενώ ετοιμάζουν μέχρι και επιστράτευση της Πολεμικής Αεροπορίας για αερομεταφορές εξοπλισμού και αεροδιακομιδές ασθενών - Σοβαρά πλήγματα στη διεθνή οικονομία, στη σταθερότητα και την ασφάλεια

Η απειλή του ιού Εμπολα, όπως αποτυπώνεται σε έκθεση της Ευρωπαϊκής Ενωσης που έφτασε στις ελληνικές υγειονομικές υπηρεσίες, είναι οτιδήποτε άλλο εκτός από μακρινή: ο αριθμός των κρουσμάτων στην Αφρική θα κυμανθεί μεταξύ 550.000 και 1.400.000 έως τον Ιανουάριο του 2015, σύμφωνα με εκτιμήσεις του αμερικανικού Κέντρου Ελέγχου Νοσημάτων και Πρόληψης (CDC), τις οποίες και δημοσιεύει το Πρώτο Θέμα.

Και εφόσον πλέον γίνεται λόγος για μαζική επιδημία, η πλέον δυσοίωνη πρόβλεψη κάνει λόγο για δραματική απώλεια ανθρώπινων ζωών και μία άνευ προηγουμένου επιδείνωση του βιοτικού επιπέδου στις κοινωνίες ολόκληρης της αφρικανικής ηπείρου. Οικονομία, σταθερότητα και ασφάλεια είναι οι καίριοι τομείς που θα δεχτούν ισχυρά πλήγματα. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι το πρόσφατο ψήφισμα 2117 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ αξιολογεί την παρούσα κρίση εξαιτίας του Έμπολα ως «απειλή για τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια».


Η Ευρώπη, φυσικά, δεν μένει απαθής και ο υγειονομικός μηχανισμός της Ε.Ε. έχει τεθεί, σχεδόν κυριολεκτικά, επί ποδός πολέμου. Το έγγραφο που εστάλη στις ελληνικές αρχές τονίζει ότι η κατάσταση απέχει πολύ από τη σταθερότητα, ενώ είναι πιθανό να επιδεινωθεί περαιτέρω. Για τα χειρότερα σενάρια απαιτείται μαζική δέσμευση από τη διεθνή κοινότητα, ακόμη και μια κοινή πολιτική ασφά­λειας και άμυνας.


Από την Ε.Ε. σχεδιάζεται ήδη η συγκρότηση ενός ευρωπαϊκού συντονιστικού οργάνου ειδικά για τις αερομεταφορές μεταξύ ευρωπαϊκών πρωτευουσών και «κόμβων διακίνησης» φορέων του ιού Εμπολα στη Δυτική Αφρική. Στην επιχείρηση αυτή ενδέχεται να συμμετάσχουν στρατιωτικά και μη μέσα μεταφοράς, τα οποία θα ενεργοποιούνται είτε βάσει προγράμματος είτε κατόπιν σχετικού αιτήματος για την επείγουσα αερομεταφορά προσωπικού και εμπορευμάτων. Τονίζεται, όμως, ότι η Γενική Διεύθυνση Ανθρωπιστικής Βοήθειας και Πολιτικής Προστασίας της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ECHO) χαράζει τη συλλογική αντίδραση της Ε.Ε. σε αυτή την κρίση και η καταφυγή σε στρατιωτικά μέσα θεωρείται έσχατη λύση.

Γιατί φοβούνται οι επιστήμονες

Ο ιός Εμπολα του Ζαΐρ (Zaire ebolavirus) της επιδημίας που βρίσκεται σε εξέλιξη είναι ο πιο επικίνδυνος από τους έξι ιούς του γένους ebolavirus.

1. Πρόκειται για έναν ιό που όσο σπάνια κι αν εκδηλώνεται, παραμένει χωρίς αντιμετώπιση, θεραπεία και εμβόλιο.
2. Προκαλεί ιογενή αιμορραγικό πυρετό, μια λοίμωξη που επηρεάζει όλα τα συστήματα του οργανισμού επιφέροντας θνητότητα σε ποσοστό από 50% έως 90%.
3. Τα συμπτώματα της νόσου μπορεί να εμφανιστούν από 2 έως και 21 μέρες μετά τη μόλυνση, αφήνοντας πολύ μεγάλο πεδίο μολυσματικών επαφών.
4. Μεταδίδεται μέσω της επαφής με σωματικά υγρά μολυσμένων ζώων, ζωντανών και νεκρών, καθώς και με σωματικά υγρά ασθενών ή νεκρών σωμάτων (σάλιο, ούρα, σπέρμα).
5. Αν και δεν μεταδίδεται μέσω αέρα, όπως η γρίπη, ο βήχας και το φτέρνισμα μπορεί να αποβούν μοιραία για όσους βρίσκονται κοντά.
6. Ο ιός ξεπέρασε ταχύτατα τα σύνορα. Για πρώτη φορά από την εμφάνισή του, το 1976, εντοπίζεται εκτός του Κονγκό και της Γκαμπόν, στη Γουινέα, στη Σιέρα Λεόνε, στη Λιβερία και τη Νιγηρία.

Ο Αμερικανός επιδημιολόγος, Τσαρλς Λ. Μπέιλι, ο οποίος ενίσχυσε το αρμόδιο επιτελείο της αμερικανικής κυβέρνησης το 1989 όταν είχε ξεσπάσει επιδημία Εμπολα ανάμεσα σε μαϊμούδες που χρησιμοποιούνταν για έρευνα, δήλωσε στους «Los Angeles Times» πως οι επιστήμονες «παραπλανούν» την κοινή γνώμη όταν κατηγορηματικά απορρίπτουν την πιθανότητα μετάλλαξης του ιού σε στέλεχος που μεταδίδεται από αέρος. «Είναι γεγονός ότι ο ιός μεταδίδεται από το σάλιο και κανείς δεν έχει πραγματοποιήσει μελέτη για να διαψεύσει ότι με τον βήχα ή το φτέρνισμα δεν μεταδίδεται ο ιός», είπε χαρακτηριστικά ο Μπέιλι.

Την ίδια στιγμή, ερευνητής του CDC επισήμανε ότι δεν υπάρχουν ανάλογα στοιχεία για να μπορεί κανείς να αποκλείσει την πιθανότητα μετάδοσής του από αέρος.

Στο μεταξύ, ο επιδημιολόγος Φίλιπ Κ. Ράσελ, πρώην επικεφαλής της ιατρικής ερευνητικής ομάδας του αμερικανικού στρατού, εξήγησε στους «L.A. Times» πως η επιστημονική κοινότητα αποφεύγει να δώσει πληροφορίες καθώς δεν επιθυμεί να σπείρει τον πανικό στην κοινή γνώμη και εξέφρασε φόβους για τον τρόπο με τον οποίο ο ιός μπορεί να εξελιχθεί. Στο ίδιο κλίμα και οι δηλώσεις του διευθυντή του Κέντρου Λοιμωδών Ερευνών και Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα, Μάικλ Οστερχολμ, ο οποίος τον περασμένο Σεπτέμβριο μιλώντας στους «New York Times» είχε αποκαλύψει πως οι ειδικοί πιστεύουν ότι ο ιός μπορεί να μεταδίδεται από αέρος, αλλά αποφεύγουν να συζητήσουν δημόσια αυτό το εφιαλτικό σενάριο φοβούμενοι ότι θα προκληθεί υστερία.

Μάλιστα ήταν ένας από τους λίγους που σύγκρινε τον Έμπολα με τη γρίπη H1N1, η οποία ξεκίνησε από τους χοίρους και μεταλλάχθηκε προσβάλλοντας τον άνθρωπο, τονίζοντας πως αν «γεννηθεί» νέο στέλεχος, «αυτό θα σημαίνει ότι ακόμα και με την αναπνοή μπορεί κανείς να κινδυνεύσει να προσβληθεί από Εμπολα».

Δεν τρομάζει, όμως, μόνο η μετάλλαξη του ιού, αλλά και η ταχύτητα εξάπλωσής του, με αποτέλεσμα ο επικεφαλής του CDC των ΗΠΑ, Τόμας Φρίντεν, να κάνει λόγο για νέο AIDS. «Θα έλεγα ότι στα 30 χρόνια που εργάζομαι στον χώρο της δημόσιας υγείας το μόνο που μοιάζει με την ταχύτητα εξάπλωσης του ιού είναι το AIDS», δήλωσε ο Φρίντεν σε φόρουμ για τον Έμπολα στη Νέα Υόρκη, ενώ πρόσθεσε ότι ο αγώνας θα είναι μακρύς.