Σκάνδαλο η "εργαλειοθήκη" του ΟΟΣΑ

 

Πριν λίγους μήνες η τότε ηγεσία του Υπουργείου Ανάπτυξης είχε επιδοθεί σε επικοινωνιακό πόλεμο εναντίον των ρυθμίσεων στη χορήγηση των φαρμάκων που δίδονται και χωρίς ιατρική συνταγή (ΜΥΣΥΦΑ) με σκοπό να πείσει την κοινή γνώμη ότι η απορρύθμιση ("απελευθέρωση") της χορήγησής τους και της τιμής τους θα ωφελούσε τους πολίτες και τη χώρα. Εμείς ως κλάδος είχαμε αμφισβητήσει έντονα τους ισχυρισμούς του Υπ. Ανάπτυξης (κος. Χατζηδάκης και Σκορδάς) δημοσιοποιώντας στοιχεία και αποδείξεις που διέψευδαν εκ βάθρων τα λεγόμενά τους.

Τελικά το Υπουργείο, επικαλούμενο ένα κείμενο που ισχυριζόταν ότι ήταν κάποια Έκθεση του ΟΟΣΑ την οποία και είχε βαφτίσει "εργαλειοθήκη" ή toolkit, προχώρησε νομοθετικά σε μερική απορρύθμιση της τιμής των φαρμάκων αυτών τον περασμένο Απρίλιο.

 

Παρόλ΄ αυτά την ίδια εποχή, και χωρίς να το γνωρίζει κανείς στην Ελλάδα εκτός ίσως από την Κυβέρνηση, η Επιτροπή Ανταγωνισμού της Ε.Ε. και ο ΟΟΣΑ (επισήμως ο ίδιος ο Οργανισμός και όχι κατ΄ ισχυρισμούς τρίτου όπως στην περίπτωση της "εργαλειοθήκης" του για την Ελλάδα) δημοσιοποίησαν Επίσημη Έκθεση η οποία διέψευδε όλα τα επιχειρήματα περί δήθεν ωφελημάτων από την απορρύθμιση ("απελευθέρωση") της τιμής ή της διάθεσης των ΜΥΣΥΦΑ, καταρρίπτοντας έτσι όλη την επιχειρηματολογία που είχε σχεδιάσει το Υπ. Ανάπτυξης στο θέμα!

Η εξέλιξη αυτή είναι ιδιαιτέρως σοβαρή δεδομένου ότι αν αυτή η Επίσημη Έκθεση δεν είχε υποπέσει στην αντίληψη της Κυβέρνησης, κάτι που θεωρείται όμως μάλλον απίθανο, αλλάζει τελείως την κατεύθυνση του τι πρέπει ή δεν πρέπει να γίνει με τα εν λόγω φάρμακα ως μεταρρύθμιση, αν όμως ήταν υπόψη της Κυβέρνησης τότε μιλάμε για σοβαρό σκάνδαλο απόπειρας εξαπάτησης της κοινής γνώμης με ψεύδη και αποσιώπηση στοιχείων προς αποδοχή θέσεων επιβλαβών και ζημιογόνων για το Δημόσιο Συμφέρον, κάτι που είναι ηθικώς και νομικώς πολύ σοβαρότερο και χειρότερο από την πρώτη εκδοχή.

Πέραν από το θέμα των ΜΥΣΥΦΑ, η ίδια Έκθεση παραθέτει στοιχεία που αποκαλύπτουν ότι η άρση των ρυθμίσεων και των περιορισμών (προστασία) στην άσκηση του επαγγέλματος του φαρμακοποιού με Φαρμακείο και στη λειτουργία των Φαρμακείων μπορεί να φέρει ακριβώς τις αντίθετες συνέπειες από εκείνες που ισχυρίζονται όσοι τις υποστηρίζουν, δηλαδή να προκαλέσουν ζημιές και υποβάθμιση στην υγεία του πληθυσμού και στην προσβασιμότητα στο απαραίτητο φάρμακο.

 

Δείτε εδώ την ίδια την Έκθεση αυτή της Ε.Ε. και του ΟΟΣΑ που καταρρίπτει όλα τα τότε επιχειρήματα του Υπ. Ανάπτυξης της Ελλάδας για τα ΜΥΣΥΦΑ.

 

Ενδεικτικώς παρακάτω παρατίθενται κάποια χωρία από την Επίσημη αυτή Έκθεση της Επιτροπής Ανταγωνισμού της Ε.Ε. και του ΟΟΣΑ που προτείνουν τη μη απορρύθμιση ("απελευθέρωση") ούτε της τιμοδότησης ούτε της διάθεσης των φαρμάκων που δεν συνταγογραφούνται υποχρεωτικώς (ΜΥΣΥΦΑ):

 

19. An increased competition due to an increase in the number of pharmacies may eventually even lead to the closure of pharmacies. This happened in the Spanish Autonomous Community of Navarra which had liberalized establishment rules [41].

19. Ο αυξημένος ανταγωνισμός που προκαλείται λόγω της αύξησης του αριθμού των φαρμακείων, μπορεί τελικά να οδηγήσει στο κλείσιμο φαρμακείων, όπως συνέβη στην ισπανική αυτόνομη επαρχία Ναβάρα που απελευθερώθηκε η ίδρυση.

 

22. A policy to prevent the risk of closure of pharmacies in less attractive places or even support rural pharmacies is to provide financial incentives: In England, rural pharmacies are subsidized under the Essential Small Pharmacy Local Pharmaceutical Services scheme (ESP LPS) [42], and in Denmark a taxequalization scheme is in place to support pharmacies with lower turnover [43]. In Norway, for several years an agreement between the state and pharmacy chains provided that in case of closure of a pharmacy in a rural area the pharmacy chain had to take over this pharmacy or establish a new one. Thoughaccessibility in the remote areas did not increase, no rural pharmacy was closed in Norway [13,33,44].

22. Μια πολιτική αποφυγής του ρίσκου κλεισίματος φαρμακειών σε περιοχές μειωμένου ενδιαφέροντος (σ.μ. εννοεί και πληθυσμιακά και εμπορικά) και στήριξης των φαρμακείων αγροτικών περιοχών είναι η παροχή οικονομικών κινήτρων: Στην Αγγλία τα αγροτικά φαρμακεία επιδοτήθηκαν από το πρόγραμμα Essential Small Pharmacy Local Pharmaceutical Services και στη Δανία εφαρμόζεται πρόγραμμα φοροελάφρυνσης για να υποστηρίξει τα φαρμακεία με χαμηλό τζίρο. Στη Νορβηγία για αρκετά χρόνια υπήρξε συμφωνία ανάμεσα στο κράτος και τις αλυσίδες φαρμακείων για κάθε φαρμακείο που έκλεινε σε αγροτική περιοχή η αλυσίδα ήταν υποχρεωμένη να το εξαγοράσει ή να δημιουργήσει νέο. Το αποτέλεσμα ήταν ότι αν και η πρόσβαση σε απομακρυσμένες περιοχές δεν αυξήθηκε, κανένα αγροτικό φαρμακείο δεν έκλεισε στη Νορβηγία.

 

28. There was no evidence from the studied countries - all of them with a publicly funded health care

and pharmaceutical system - about price competition of the non-regulated OTC medicines. A consistent decrease in the prices of OTC medicines was not confirmed. A reduction in overall pharmaceutical expenditure in these countries is thus also unlikely since pharmaceutical expenditure is largely influenced by prescription-only medicines that are publicly funded and whose prices continue to be regulated in liberalized markets; furthermore, factors such as increased medical need due to an ageing population, highpriced new medicines and consumption volume impact expenditure.

28. Δεν υπήρχαν ενδείξεις από τις χώρες που μελετήθηκαν - όλες με σύστημα δημόσιας χρηματοδότησης της υγειονομικής περίθαλψης και του φαρμακευτικού συστήματος - για την επίτευξη ανταγωνισμού στις τιμές των μη ρυθμιζόμενων στην τιμή τους φαρμάκων όπως τα ΜΥΣΥΦΑ. Μια συνεπής μείωση των τιμών των OTC φαρμάκων δεν επιβεβαιώθηκε. Η μείωση της συνολικής φαρμακευτικής δαπάνης σε αυτές τις χώρες είναι έτσι επίσης απίθανο να συμβεί δεδομένου ότι η φαρμακευτική δαπάνη σε μεγάλο βαθμό επηρεάζεται από τα φάρμακα που χορηγούνται μόνο με ιατρική συνταγή, χρηματοδοτούνται από το δημόσιο και οι τιμές των οποίων εξακολουθούν να ρυθμίζονται ακόμα και σε απελευθερωμένες αγορές. Επιπλέον, παράγοντες όπως η αυξημένη ιατρική ανάγκη, λόγω της γήρανσης του πληθυσμού, υπερτιμολογημένα νέα φάρμακα και o όγκος κατανάλωσης, επηρεάζουν τη δαπάνη.

 

29. Accessibility of medicines was observed to increase in countries whose pharmacy sector had been subject to liberalization because several new pharmacies and further dispensaries, usually OTC retailers, tended to be established and opening hours of pharmacies were extended. The positive overall effect suffers, however, from some limitations since the new pharmacies and OTC dispensaries are usually established in urban areas, which already had a good presence of pharmacies before the reform. Accessibility of medicines in rural areas was not found to have improved; however, in the surveyed countries it has not decreased either, due to 'safeguard' policies to ensure provision with medicines in the

remote areas. In general, liberalization tends to favour urban populations, particularly less vulnerable and less seriously ill patients who aim to obtain better access to non-funded OTC medicines. Another unintended effect of liberalization, which limits a successful increase in accessibility of medicines and distorts competition, is the possible establishment of oligopolies of a few vertically integrated pharmacy chains which might be incentivized to align the product range to their suppliers and focus on offering more frequently asked medicines.

29. Η προσβασιμότητα στο φάρμακο παρατηρήθηκε να αυξάνεται στις χώρες των οποίων ο φαρμακευτικός τομέας απελευθερώθηκε, επειδή δημιουργήθηκαν πολλά νέα φαρμακεία και άλλα κανάλια διανομής, συνήθως λιανοπωλητές ΜΥΣΥΦΑ, παράγοντες που συνέτειναν να καθοριστεί και πιο εκτεταμένο ωράριο λειτουργίας των φαρμακείων. Η συνολική θετική επίδραση πάσχει, όμως, από ορισμένους περιορισμούς, δεδομένου ότι τα νέα αυτά φαρμακεία και τα κανάλια διανομής ΜΥΣΥΦΑ είναι συνήθως εγκατεστημένα σε αστικές περιοχές, οι οποίες ήδη είχαν μια καλή παρουσία των φαρμακείων πριν από τη μεταρρύθμιση. Η προσβασιμότητα των φαρμάκων στις αγροτικές περιοχές δεν βρέθηκε να έχει βελτίωση. Ωστόσο, στις χώρες της μελέτης δεν έχει ούτε μειωθεί, λόγω των πολιτικών «διασφάλισης» για να εξασφαλίζεται η παροχή με φάρμακα σε απομακρυσμένες περιοχές. Σε γενικές γραμμές, η απελευθέρωση τείνει να ευνοεί τους αστικούς πληθυσμούς, και ιδιαίτερα τους λιγότερο ευάλωτους και λιγότερο σοβαρά άρρωστους ασθενείς οι οποίοι θέλουν να αποκτήσουν καλύτερη πρόσβαση σε ΜΥΣΥΦα. ?λλο ανεπιθύμητο αποτέλεσμα της απελευθέρωσης, η οποία περιορίζει την επιτυχή αύξηση της προσβασιμότητας των φαρμάκων και στρεβλώνει τον ανταγωνισμό, είναι η πιθανή δημιουργία ολιγοπωλίων από λίγες καθετοποιημένες αλυσίδες φαρμακείων που θα μπορούσαν να δοθούν κίνητρα για την ευθυγράμμιση της γκάμας των προϊόντων με τους προμηθευτές τους και να επικεντρωθεί στην προσφορά πιο συχνά ζητούμενων φαρμάκων.

 

31. Independently from the extent of regulation in community pharmacy, policy-makers are recommended to monitor and evaluate the impact of the policy measures and, wherever required, to take action in order to ensure equitable accessibility of medicines, enhance sustainable competition and avoid negative implications to the detriment of patients, particularly vulnerable groups.

31. Ανεξάρτητα από το βαθμό της ρύθμισης στο κοινοτικό φαρμακείο (σ.μ. όπως είναι τώρα δομημένο το ελληνικό φαρμακείο έτσι αποκαλείται στο εξωτερικό), οι φορείς χάραξης πολιτικής (σ.μ. δεν εννοεί μόνο την Πολιτεία αλλά σε μια κανονική χώρα όλους τους φορείς που εμπλέκονται, όπως είναι και το σωστό), συνιστάται να παρακολουθούν και να αξιολογούν τον αντίκτυπο των μέτρων πολιτικής και, όπου απαιτείται, να λαμβάνουν δράση προκειμένου να διασφαλίσουν την ισότιμη πρόσβαση στο φάρμακο, την ενίσχυση του βιώσιμου ανταγωνισμού και να αποφευχθούν οι αρνητικές επιπτώσεις εις βάρος των ασθενών, ιδιαίτερα των ευάλωτων ομάδων.

 

Δαγρές Γιάννης - Φαρμακοποιός, αντιπρόεδρος ΦΣΑ-ΝΠΔΔ, αντιπρόεδρος ΠΦΣ-ΝΠΔΔ