Πώς το φασκόμηλο συμβάλλει στη διαχείριση της νόσου Alzheimer

Από τη μελέτη των Χαρά Οικονομίδη & Όλγα Τζάκου «Φασκόμηλο και νόσος Alzheimer – πρόσφατες έρευνες»

Εκπρόσωποι του γένους Salvia, ενός από τα πολυπληθέστερα γένη της οικογένειας των Χειλανθών (Labiatae), με περίπου 900 είδη με σχεδόν παγκόσμια εξάπλωση, χρησιμοποιούνται εδώ και χιλιάδες χρόνια στην παραδοσιακή ιατρική πολλών πολιτισμών με πιο γνωστή στη δυτικοευρωπαϊκή ιατρική τη Salvia officinalis. Η Salvia officinalis, το γνωστό μας φασκόμηλο, είναι ένα πολυετές φυτό με άνθη μπλε-βιολετί. Το όνομα του γένους Salvia προέρχεται από το λατινικό «salvere» που σημαίνει «θεραπεύω», γεγονός που αντανακλά τις πολυάριθμες θεραπευτικές ιδιότητές του.

Η Salvia officinalis χρησιμοποιείτο θεραπευτικά από τους αρχαίους Αιγύπτιους, Έλληνες και Ρωμαίους. Παραδοσιακά χρησιμοποιήθηκε για την αύξηση της γονιμότητας, την αντιμετώπιση αιμορραγίας, στη θεραπεία μικρών πληγών του δέρματος, τη θεραπεία βραχνάδας ή βήχα, και στη βελτίωση της μνήμης. Ο 'Aγγλος βοτανοθεραπευτής John Gerard (1545-1607) υποστήριζε ότι το φασκόμηλο (συνήθως ένα τσάι που φτιαχνόταν από τα φύλλα) ήταν καλό για το κεφάλι και ότι επιταχύνει τη λειτουργία του νευρικού συστήματος και της μνήμης, ενώ και ο ιατρός/βοτανικός Nicholas Culpeper (1616-1654) πίστευε ότι βελτίωνε τη μνήμη.

Στις χρήσεις του φασκόμηλου περιλαμβάνονται τα ακόλουθα: δυσπεψία, θεραπεία φλεγμονών στόματος και λαιμού, υπερβολική εφίδρωση, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που συνδέονται με την εμμηνόπαυση και για αρωματισμό τροφίμων. Το 1985, η γερμανική επιτροπή Commission E ενέκρινε τη χρήση του φασκόμηλου εσωτερικά για δυσπεψία και υπερβολική εφίδρωση, και εξωτερικά σε φλεγμονή μύτης και λαιμού. Το 2009, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (EMA) εξέδωσε τη τελική μονογραφία. Παραδοσιακές χρήσεις που εγκρίνονται για τα φύλλα φασκόμηλου (ξηρό εκχύλισμα, τσάι, υγρό εκχύλισμα και βάμμα) είναι: (α) για τη συμπτωματική θεραπεία ήπιων προβλημάτων δυσπεψίας, όπως αίσθημα καύσου και φούσκωμα (β) για την ανακούφιση από υπερβολική εφίδρωση (γ) για τη συμπτωματική θεραπεία φλεγμονών στο λαιμό και το στόμα και (δ) για την ανακούφιση μικρών δερματικών φλεγμονών.

Η ανεξάρτητη χρήση φυτών του ίδιου γένους για τη βελτίωση της μνήμης και της μάθησης, από πολιτισμούς που διαφέρουν τόσο πολύ μεταξύ τους, όπως Ινδία, Κίνα και αναγεννησιακή Ευρώπη, είναι εντυπωσιακή. Ήδη από το 1597 ο βοτανολόγος John Gerard είχε αναφέρει ότι το φασκόμηλο (S. officinalis) "είναι μοναδικά καλό για το κεφάλι και το μυαλό και αναζωογονεί τα νεύρα και τη μνήμη”, αλλά και ο John Hill το 1756 υποστήριζε ότι "το φασκόμηλο θα επιβραδύνει την ταχεία πρόοδο της φθοράς που μας ακολουθεί τόσο γρήγορα τα τελευταία χρόνια της ζωής μας, θα διατηρήσει τις ικανότητες (να βλέπει, να ακούει, να κινείται, να σκέφτεται) και τη μνήμη ως πιο πολύτιμες για ένα ορθολογικό μυαλό, ακόμα και από την ίδια τη ζωή”. Η εμφάνιση άνοιας και διαταραχών του εγκεφάλου σχετιζόμενες με την ηλικία έχουν αυξηθεί δραματικά, καθώς το προσδόκιμο ζωής αυξάνεται. Η νόσος Alzheimer, μία πολύπλοκη, πολυπαραγοντική, προοδευτικά νευροεκφυλιστική ασθένεια που επηρεάζει πρωτίστως τους ηλικιωμένους, υπολογίζεται ότι αποτελεί το 50-60% των περιπτώσεων άνοιας σε άτομα άνω των 65 ετών.

Με βάση την παραδοσιακή χρήση του φασκόμηλου ως βοηθητικό για τη μνήμη, προκαταρκτικές φαρμακολογικές έρευνες διεξήχθησαν για τη βιοδραστικότητα τόσο της S. officinalis, όσο και της S. lavandulifolia, σήμερα αναγνωρισμένου υποείδους της S. officinalis (Salvia officinalis subsp. lavandulifolia (Vahl) Gams).

Στη μελέτη των Χαρά Οικονομίδη & Όλγα Τζάκου (από τον τομέα Φαρμακογνωσίας και Χημείας Φυσικών Προϊόντων, Τμήμα Φαρμακευτικής, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών) αναφέρονται όλες οι πρόσφατες έρευνες σχετικά με τη δράση του φασκόμηλου στη βελτίωση της μνήμης.

Διαβάστε εδώ τη μελέτη.